4 دستگاه دولتی با اخبار جعلی مقابله می نمایند - دیتاپد

تکلیفی برای 4 دستگاه

در این سند به 4 دستگاه یعنی وزارتخانه های ارشاد، ارتباطات و فناوری اطلاعات، امور خارجه و سازمان صداوسیما مسئولیت هایی واگذار شده است.

محمدحسن انتظاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با بیان مطلب فوق گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شده تا درگاه های نشر (پایگاه های اطلاعاتی و سایت ها) را شناسایی و احراز و سازوکار جامعی برای رصد و راستی آزمایی اطلاعات و اخبار ایجاد کند. همچنین باید این وزارتخانه یک نظام اعتبارسنجی هم ایجاد کند تا درگاه هایی که اخبار را منتشر می نمایند از نظر صحت اخبار، درجه بندی شوند. وزارت ارشاد باید ظرف 3 ماه این وظایف را در قالب یک طرح جامع ارائه کند.

انتظاری اضافه کرد: با توجه به اینکه یک سری از اخبار خلاف واقع، جعلی و تحریف شده به صورت سازمان یافته علیه کشور در حال نشر است و از بیرون مدیریت می گردد، وزارت امور خارجه باید با ظرفیت های دیپلماتیک و حقوقی خود، علیه منشأ خارجی اقدام کند. مطابق با این سند، سازمان صداوسیما نیز باید اقدام بموقعی در خصوص اخبار خلاف واقع داشته باشد. به عبارتی باید در سطوح ملی و محلی به صورت میدانی اخبار جعلی و خلاف واقع را اطلاع رسانی کند.

انتظاری در ادامه گفت: مطابق این سند، قوه قضائیه باید با هماهنگی مرکز ملی فضای مجازی و همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، یک لایحه قضایی مناسب برای مقابله با اخبار و اطلاعات خلاف واقع که همه ابعاد را پوشش دهد، تهیه کند. احتمالاً این لایحه باید در مجلس تصویب گردد از سوی دیگر باید صلاحیت محاکم جمهوری اسلامی برای آن بخش از اخبار خلاف واقع که درگاه ها و پلتفرم های خارجی علیه ما نشر می دهند، نیز تبیین گردد.

محمد صادق افراسیابی، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت ارشاد (مرکز سابق رسانه های دیجیتال) نیز گفت: طبق سندی که در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این سند در کنار سایر دستگاه ها دارای تکالیفی است به طوری که در فاز اول بزودی سامانه ای را که از هوش مصنوعی یاری خواهد گرفت، رونمایی می نماید. در این سامانه تمام اخباری که در رسانه های کشور منتشر می گردد، دسته بندی و طبقه بندی خواهد شد و دستگاه های مختلف می توانند اخباری را که در ارتباط با دستگاه های آنهاست مشاهده نموده و به دنبال آن تأیید یا تکذیب نمایند. به این ترتیب اخبار جعلی از غیرجعلی تشخیص داده می گردد.

افراسیابی با بیان اینکه در گام بعدی قرار است سواد رسانه ای مردم را افزایش دهیم تا خود آنها نیز بتوانند اخبار جعلی را از غیرجعلی تشخیص دهند، اضافه کرد: با چند آموزش ساده و تشریح چند موضوع، تکلیف بسیاری از اخبار روشن می گردد و مردم می توانند به راحتی اخبار جعلی را گزینش نمایند. افراسیابی در ادامه گفت: قرار است سامانه آنلاین 24 ساعته سواد رسانه ای هم راه اندازی گردد تا مردم با سؤال کردن از همکاران، جعلی بودن خبر را جویا شوند از این رو کوشش خواهیم کرد در کنار مردم باشیم تا امنیت روحی و روانی آنها حفظ گردد.

هماهنگی نهادها در مقابله با اخبار جعلی

عباس منصورنژاد کارشناس فضای مجازی نیز معتقد است سند مقابله با اخبار جعلی که در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید، می تواند گام موثری در جلوگیری از توزیع اخبار جعلی باشد، چرا که با قدرت عجیب و غریبی که رسانه های مجازی در حوزه نشر دارند، اخبار جعلی می تواند آسیب های فراوانی را برای جامعه ایجاد کند.

منصور نژاد گفت: فراوری و انتشار محتوا دو مؤلفه مهم در رسانه هستند. بنابراین تمامی نهادهایی که با این دو مؤلفه در ارتباط هستند باید با هماهنگی و حرکت دقیق همسو با هم حرکت نمایند تا طبق این سند بتوانند به درستی نقش خود را ایفا نمایند. وی اضافه کرد: برای موفقیت در مبارزه با اخبار جعلی، ابتدا باید رسانه های رسمی، نگاه حرفه ای تر و دقیق تری به مخاطب داشته باشند. مهم ترین مسأله در رسانه، مخاطب است و اگر رسانه های رسمی بتوانند با انتقال اخبار صحیح اعتماد را جلب نمایند حتی با وجود اخبار جعلی نیز مردم به آنها اقبالی نشان نخواهند داد. باید بکوشیم در تقویت اعتماد عمومی اقدام کنیم.

منصورنژاد در ادامه گفت: اعتماد عمومی مهم ترین سرمایه اجتماعی یک جامعه است که از سوی اخبار جعلی هدف گرفته می گردد، بخصوص که معمولاً اخبار جعلی با اهدافی تخریبی آماده و منتشر می شوند. اخبار جعلی می تواند به آرامی همگونی و وحدت جامعه را تخریب کند. وقتی جامعه ای دچار چند فرقگی گردد و وحدت و همدلی از میان آن جامعه برود، آن جامعه دیگر نمی تواند به سمت توسعه و تعالی گام بردارد.

این کارشناس حوزه مجازی اضافه کرد: اخبار در همه جوامع ایجاد می گردد اما نکته مهم بستری است که قبول و پذیرش آن اخبار از سوی جامعه فراهم گردد. وقتی مردم احساس نمایند از مجاری صحیح و رسمی اخبار صحیح را کمتر دریافت می نمایند، آرام آرام راه برای پذیرش اخبار جعلی باز می گردد. از سوی دیگر وقتی رسانه های خبری رسمی، اخبار جامعه را به کندی و با گزینش منتقل نمایند، آهسته آهسته اعتماد مردم به این رسانه ها کم شده و این همان نقطه ای است که پذیرش اخبار جعلی از سوی اذهان مردم هموار می گردد.

منصور نژاد اضافه کرد: رسانه های رسمی مسئولیت سنگینی را بر دوش دارند و باید با نگاه علمی و بی طرفانه، اخبار را منعکس نمایند تا مردم احساس نمایند اخبار واقعی را از مدخل های رسمی می توانند دریافت نمایند و طبیعی است که کشش و حرکت به سمت رسانه های غیر رسمی و کاذب کم می گردد.

ضرورت مدیریت اخبار جعلی

فرید الدین امامی کارشناس رسانه های دیجیتالی هم معتقد است اجتناب از تأثیر اخبار جعلی بر مردم لازم است و باید در این راستا دو اقدام برنامه ریزی شده صورت بگیرد.امامی گفت: اول ارتقای سواد رسانه ای و آموزش های لازم در این خصوص است تا افراد بدانند در مواجهه با اخبار مختلفی که دریافت می نمایند، باید چه رویکردی داشته باشند. از آنجایی که فراورینمایندگان اخبار جعلی این اخبار را به گونه ای تهیه و توزیع می نمایند که باورپذیر باشد بنابراین هر چه سواد رسانه ای افراد خصوصاً در این رابطه بیشتر گردد، کمتر گرفتار و متضرر می شوند.

وی اعتقاد دارد اقدام دوم نظارت از سوی دستگاه های مربوطه است و آنها باید با اتخاذ سازوکارها و تدوین قوانینی در این حوزه نسبت به کنترل فراوری و تکثیر این اخبار اقدام نمایند. این کارشناس با اشاره به اینکه اهمیت تدوین صحیح قوانین در این حوزه را می توان از جنبه های مختلفی آنالیز کرد، اضافه کرد: شاید مهم ترین آنها تشخیص اخبارجعلی از اخبار واقعی است جایی که مرز بین این دو کم می گردد و چنانچه این مهم به درستی اتفاق نیفتد، اثرات مخرب دیگری در پی خواهد داشت و قوانین مربوطه زیرسؤال خواهد رفت تا جایی که ممکن است با ایجاد محدودیت ها، فراوری و توزیع اخبار واقعی نیز به نوعی محدود گردد. امامی اعتقاد دارد انتشار اخبار جعلی بخصوص از سوی شبکه های اجتماعی و رسانه های مجازی روی احساسات جامعه تأثیر می گذارد و باعث ایجاد ترس، عصبانیت، انزجار، نفرت، تحقیر، شگفت زدگی و... می گردد و نه تنها سبب اتخاذ تصمیم های نادرست خواهد شد بلکه به روح و روان و سلامتی انسان ها هم آسیب خواهد زد بنابراین اقدام ها برای اجتناب از تأثیر اخبار جعلی بر آحاد مردم لازم است.

این کارشناس رسانه های دیجیتال با بیان اینکه اخبار جعلی به سه بخش تقسیم می گردد، گفت: بخش اول Disinformation نامیده می گردد و اطلاعات جعلی است که هدف دار و با انگیزه تخریب یا ضربه زدن فراوری و پخش می گردد. دوم Misinformation نامیده می گردد که اطلاعات غلطی است که با انگیزه خاصی فراوری نشده و می تواند سهوی باشد و سومین هم Mal-information است اطلاعاتی است که بر پایه واقعیت های موجود است ولی با انگیزه های سالم تکثیر نمی گردد و اهداف خاصی را دنبال می نمایند.

وی دلایل مهم ساخت اخبار جعلی را خصومت و دشمنی، انتقام گیری، دلایل سیاسی، ترویج ایدئولوژی، ضربه وارد کردن به رقبای تجاری، تبلیغ محصولات و شاید مهم ترین آنها ساخت اخبار جعلی برای کسب درآمد عنوان نمود.

امامی در ادامه گفت: از آنجایی که این اطلاعات است که طرز نگاه و دید ما انسان ها را به دنیایی که در آن زندگی می کنیم، شکل می دهد بنابراین دریافت اطلاعات ساختگی، غلط، تحریف شده و حتی اغراق شده قطعاً تأثیرات اساسی بر تفکرات و اعمال انسان ها و تصمیماتی که می گیرند، خواهد گذاشت و شخص با پذیرش این نوع اطلاعات تصمیمات درستی نخواهد گرفت.