14 روش روان درمانی و هر آنچه باید درباره آن ها بدانید - دیتاپد

روانشناسان به طور کلی در فرایند درمانشان از یک یا چند نظریه روان درمانی استفاده می نمایند. نظریات روان درمانی به عنوان نقشه راه، جهت درمان را برای روانشناسان روشن می نمایند: در واقع این نظریات برای روانشناس فرایند درک فرد مراجع و مسائل او و همچنین یافتن راهکار را ترسیم می نمایند.

ده ها نوع روان درمانگر مختلف وجود دارند که هرکدام از آن ها شیوه درمانی، تخصص یا مدرک تحصیلی متفاوتی دارند. اگر شما قصد مراجعه به یک روان درمانگر را دارید، این راهنمای خبرنگاران مگ تمام اطلاعاتی را که برای یافتن یک متخصص متناسب با چالش ها، سبک زندگی و تمایلاتتان احتیاج دارید، در اختیار شما قرار می دهد.

1. درمان شناختی رفتاری (CBT)

درمانگر برای شناخت رابطه بین رفتار یک فرد با افکار یا احساسات او از درمان شناختی رفتاری استفاده می نماید. تمرکز یک درمانگر شناختی رفتاری در فرایند درمان بر روی کشف الگوهای فکری ناسالم و جایگزین کردن آن ها با الگوهای فکری کارآمد و مناسب تر است. درمانگر با فرد مراجعه نماینده در مورد چگونگی تأثیر این الگوهای فکری مخرب بر روی رفتار و باورهای او و شکل گیری رفتارهای مخرب، مصاحبه می نماید.

درمانگر و مراجعه نماینده ضمن همکاری باهم می توانند روی ایجاد الگوهای فکری سازنده و مفید کار نمایند. این تغییرات می تواند به فرد دیدگاه سالم تر و مثبت تری بدهند و به او یاری نمایند تا رفتارها و باورهای خود را در جهت حل مسائلش تغییر بدهد.

طبق اعلام اتحادیه ملی بهداشت روان آمریکا درمان شناختی رفتاری می تواند یک روش درمانی مؤثر برای انواع اختلالات روانی از جمله موارد زیر باشد:

• اختلالات اضطرابی
• افسردگی
• اختلال دو قطبی
• اختلالات مربوط به اشتها
• اسکیزوفرنی
• اختلالات مرتبط به تروما و ضایعات روانی

2. رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

رفتار درمانی دیالکتیکی مشابه درمان شناختی رفتاری است. با این حال، رفتار درمانی دیالکتیکی بیشتر بر تنظیم احساسات، ذهن آگاهی و پذیرش افکار و احساسات ناخوشایند تمرکز دارد.

یک درمانگر با استفاده از این روش به فرد یاری می نماید تا بین دو مفهوم لزوم به تغییرات و پذیرش مسایل تعادل خود را پیدا کند. با استفاده از رفتار درمانی دیالکتیکی، درمانگر می تواند مهارت های جدیدی مانند روش های جدیدی برای کنار آمدن با موقعیت ها و شیوه های ذهن آگاهی را به فرد بیاموزد.

روان درمانگران در ابتدا روش رفتار درمانی دیالکتیکی را برای درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی که افکار خودکشی گرایانه را تجربه می کردند، ایجاد کردند.

مقاله ای که در مورد رفتار درمانی دیالکتیکی در ژورنال تخصصی The Mental Health Clinician منتشر شده، نشان می دهد که این روش میزان مراقبت های پزشکی و مصرف داروها را در موارد روحی روانی به میزان 90٪ کاهش داده است.

در حال حاضر درمانگران از رفتار درمانی دیالکتیکی برای درمان اختلالات و بیماری روانی مختلفی استفاده می نمایند که اثرات قابل توجه و طولانی مدتی هم در این موارد دارد. این اختلالات عبارت اند از:

• اختلالات مربوط به اشتها
• اختلال استرس پس از سانحه
• اختلالات مصرف مواد
• اختلالات خلقی

3. حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR)

درمان به شیوه حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد تکنیکی است که درمانگران در درجه اول برای درمان افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه استفاده می نمایند.

در این شیوه درمانی از فرد خواسته می گردد که واقعیت آسیب زا (تروما) را به خاطر بیاورد و در عین حال حرکات خاصی را با چشمانش انجام دهد.

هدف روش حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد جایگزینی واکنش های نامطلوب ناشی از خاطرات دردناک با پاسخ های تعدیل شده تر یا مثبت تر است.

مزایای این روش همچنان بحث برانگیز است و در یک آنالیز که در سال 2016 اجرا شده بود محققین نتوانستند تشخیص دهند که کدام بخشی از درمان مفید است. یک نتیجه گیری این بود که منافع درمانی این روش ناشی از مواجهه فرد با واقعه دردناک است نه حرکت چشم.

4. مواجهه درمانی

مواجهه درمانی در حقیقت یک نوع درمان شناختی رفتاری است. مقاله ای در ژورنال تخصصی Behavior Research and Therapy خاطر نشان می نماید که روان درمانگران با استفاده از این روش با پیروزیت قادر به درمان افراد مبتلا به اختلالات ترس و اضطراب بوده اند.

درمانگران عموماً از روش مواجهه درمانی برای درمان این اختلالات استفاده می نمایند:

• وسواس فکری عملی
• اختلال استرس پس از سانحه
• انواع فوبیا

فردی که با روش مواجهه درمانی تحت درمان قرار می گیرد، با یاری درمانگرش کوشش می نماید تا منشأ اضطراب خود را تشخیص داده و بفهمد چه عواملی اضطراب وی را تحریک می نماید. فرد سپس می آموزد که بعد از قرار دریافت در معرض این عوامل محرک، چگونه بر اضطراب خود فائق بیاید و احساسات خود را کنترل کند.

سپس درمانگر فرد را در محیطی کنترل شده در معرض عوامل محرک قرار می دهد تا این روش ها را در عمل هم بیاموزد.

5. درمان بین فردی

هدف از درمان بین فردی یاری به افراد برای حل مسائل ارتباطی شان با دیگران و بهبود بخشیدن روابطشان است. درمانگران اغلب از درمان بین فردی برای درمان افسردگی هم استفاده می نمایند.

در جلسات درمان بین فردی، درمانگر تعاملات اجتماعی فرد را ارزیابی می نماید و به او یاری می نماید تا الگوهای منفی را در میان این روابط کشف کند. سپس درمانگر می تواند به فرد یاری کند تا روش های تعامل مثبت و درک درست دیگران را بیاموزد.

6. درمان مبتنی بر ذهنی سازی (MBT)

روان درمانگران عموماً درمان مبتنی بر ذهنی سازی را یک درمان مؤثر برای درمان اختلال شخصیت مرزی می دانند.

این شیوه درمان شامل روشی به نام ذهنیت آفرینی است. این روش درمانی به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یاری می نماید تا افکار و احساسات خود و دیگران را درک نمایند.

هدف اصلی درمان مبتنی بر ذهنی سازی این است که به شخصی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است احساس هویت شخصی بدهد و به آن ها یاری کند تا با دیگران ارتباط برقرار نمایند.

7. درمان روان پویشی

هدف درمان روان پویشی یاری به فرد در مبارزه با الگوهای رفتاری منفی است که ناشی از تجربیات گذشته اوست.

در این شیوه از درمان از فرد خواسته می گردد که در پاسخ به سؤالات درمانگر آزادانه صحبت کند. این کار به درمانگر این امکان را می دهد تا الگوهای رفتاری و فکری شخص را شناسایی کند.

هنگامی که فرد متوجه گردد تجربیات گذشته او چگونه باعث به وجود آمدن الگوهای رفتاری و احساسی ناخوشایندی در او شده است، می تواند یاد بگیرد که بر آن ها غلبه کند و آن ها را تغییر بدهد.

در یک مقاله علمی که در سال 2018 منتشر شده، خاطر نشان شده است که رویکرد روان پویشی در درمان اختلالات افسردگی، شخصیت مرزی و اضطراب بسیار پیروزیت عمل نموده است. با این حال، درمانگران از این روش برای درمان طیف گسترده ای از اختلالات شخصیتی و مسائل حوزه سلامت روان استفاده می نمایند. جلسات درمانی در این روش معمولاً سه الی پنج بار در هفته برگزار می گردد. در ضمنً این روش شباهت های زیادی با روش روانکاوی دارد و در هر دو روش تمرکز بر ناخودآگاه و گذشته فرد است.

8. درمان به یاری حیوانات

در شیوه درمان با یاری حیوانات شخص برای درمان مسائل روانی اش مدتی را با یک حیوان خانگی آموزش دیده می گذراند. یک حیوان درمانگر که آموزش های ویژه ای را دیده می تواند به کاهش اضطراب فرد و همچنین به بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه یاری کند.

بعضی از بیمارستان ها، خانه های سالمندان و سایر مراکز درمانی از حیوانات خانگی درمانگر برای تأمین آسایش یا ایجاد احساس حمایت در افراد استفاده می نمایند.

انجمن روانشناسان و درمانگران آمریکا خاطر نشان نموده که سگ های درمانگر به طور خاص برای بیماران مبتلا به سرطان، بیماری های قلبی یا اختلالات روانی می توانند مفید باشند.

محققان توصیه می نمایند برای به حداقل رساندن فشار روانی ناشی از تروما و استرس افراد بستری شده در بیمارستان که احتمالاً احتیاج به بستری اجباری یا قرنطینه دارند، از درمان با یاری حیوانات در کنار موسیقی درمانی و یک محیط آرام به همراه سایر روش های حمایتی استفاده گردد.

9. درمان هیجان مدار (EFT)

درمان هیجان مدار بر ایجاد آگاهی از احساسات، تنظیم احساسات و رفع تعارضات احساسی تمرکز دارد. درمان هیجان مدار فرد را ترغیب می نماید تا به جای سرکوب احساسات خود، روی آن ها کار کند.

این شیوه درمانی می تواند موارد زیر را درمان کند:

• افسردگی
• تروما
• اضطراب اجتماعی
• مسائل بین فردی
• اختلالات اشتهایی
• مسایل مربوط به رابطه

10. خانواده درمانی

خانواده درمانی شامل انجام فرایند درمان با یک خانواده است با هدف یاری به حل شدن مسائل مربوط به یک فرد در آن خانواده. خانواده درمانی به خانواده ها یاری می نمایند تا الگوهای رفتاری منفی که ممکن است باعث بروز مسائل اساسی گردد را درک نمایند و روی آن ها کار نمایند.

تحقیقاتی که بر روی این شیوه درمانی اجرا شده دال بر این است که خانواده درمانی می تواند به خانواده هایی که دارای نوجوانانی با مسائل روانی هستند، یاری کند.

این نوع درمان همچنین می تواند به افراد مبتلا به موارد زیر یاری کند:

• اختلالات سوء مصرف مواد
• اختلالات اشتهایی
• مسائل رفتاری
• اضطراب
• اختلال وسواس فکری عملی
• مسائل پزشکی

11. گروه درمانی

گروه درمانی به افرادی که با مسائل و مسائل مشابهی سر و کار دارند این امکان را می دهد که به عنوان یک گروه دور هم جمع بشوند و برای حل آن مشکل با هم همفکری نمایند. در گروه درمانی، یک درمانگر بحث را راهنمایی می نماید و افراد می توانند در مورد افکار و تجربیات شخصی شان صحبت نمایند یا در مورد صحبت های دیگران اظهار نظر نمایند.

گروه درمانی به فرد این احساس را می دهد که او تنها نیست و همچنین فرصتی برای حمایت اعضای گروه از یکدیگر را فراهم می نماید.

با این حال، یک نقطه ضعف در درمان گروهی این است که فرد به همان اندازه که در شرایط درمانی انفرادی به مصاحبههای رد و بدل شده توجه می نماید، در حالت گروهی توجه به خرج نمی دهد.

در گروه درمانی همچنین مسأله حریم خصوصی و محرمانگی کمرنگ تر است، به این معنی که بعضی از افراد ممکن است تمایلی به اشتراک گذاری تجربیات خود با جمع نداشته باشند.

با این حال تحقیقات صورت گرفته نشان می دهد که گروه درمانی می تواند در مورد مسائل زیر مفید باشد:

• مسائل مربوط به روابط بین فردی
• مسائل رفتاری، یادگیری یا خانوادگی در بچه ها و نوجوانان
• مسائل پزشکی
• مسائل پیری و کهن سالی
• افسردگی
• اضطراب
• مسائل در مورد فقدان عزیزان و نزدیکان
• تروما
• مسائل مربوط به سبک زندگی
• اعتیاد
• اختلالات شخصیتی

12- درمان مبتنی بر ذهن آگاهی

ذهن آگاهی به معنای تمرین برای حضور در لحظه است. ذهن آگاهی با هدف تشویق فرد به مشاهده و پذیرش مسائل به همان صورت که هستند و بدون قضاوت انجام می گردد.

یک مطالعه که در سال 2015 صورت گرفته نشان داد که درمان مبتنی بر ذهن آگاهی در تسکین اضطراب و افسردگی افراد مبتلا به سرطان بسیار پیروز بوده است. با این حال، محققان خاطر نشان می نمایند که مزایای درمان با این روش ممکن است طولانی مدت نباشد.

پژوهش دیگری در مورد این روش نشان داد که مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی برای افرادی مفید است که با موارد زیر سرو کار دارند:

• افسردگی
• اسکیزوفرنی
• استرس
• اضطراب
• درد

مراقبه می تواند قسمت بزرگی از تمرین ذهن آگاهی باشد.

13. هنر درمانی

در شیوه هنر درمانی هدف درگیر کردن ذهن از طریق روش های مختلف هنری و خلاق است. هنر درمانی به افراد امکان می دهد تا احساس خود را به شیوه های مختلف مانند هنرهای تجسمی، پایکوبی، موسیقی و یا شعر بیان نمایند.

طبق اعلام انجمن هنر درمانی آمریکا، هدف جلسات هنر درمانی عمدتاً موارد است:

• بهبود توان شناختی و عملکرد حرکتی
• بهبود عزت نفس و خودآگاهی
• تقویت قدرت و توان عاطفی
• ایجاد مهارت های اجتماعی
• رفع کردن درگیری های ذهنی و پریشانی های فرد

14. بازی درمانی

روان درمانگران برای اینکه بچه ها را ترغیب نمایند تا افکار و احساساتشان را بیان نمایند، از بازی درمانی استفاده می نمایند. بازی درمانگران فضایی را برای کودک فراهم می نمایند که او احساس امنیت و مراقبت کند.

یاری به بچه ها در مورد بیان افکار و احساساتشان از بازی درمانی استفاده می نمایند.

بچه ها در فرایند بازی درمانی احساسات یا تجربیات خود را از طریق نحوه بازی کردنشان نشان می دهند. این نوع درمان به کودک اجازه می دهد تا در یک محیط امن با مسائل رفتاری، استرس و یا تروماهایش روبرو گردد.

تحقیقات اجرا شده بر روی این روش نشان دهنده تأثیر مثبت این روش در درمان اختلالات و مسائل روانی در بچه ها است.

جمع بندی

برای فردی که قصد عبور از مسائل و رفع شدن اختلالات روانی اش را دارد، روش های درمانی مختلف و متنوعی وجود دارد. همچنین بعضی از این شیوه های درمانی ممکن است برای درمان مشکل فرد، نسبت به شیوه های دیگر مفیدتر باشند.

لازم به یادآوری است که در مسایل مربوط به سلامت روان آن چیزی که برای یک شخص مفید است ممکن است برای دیگری مفید نباشد، بنابراین انتخاب بهترین روش درمانی برای یک فرد یک انتخاب کاملاً شخصی و بر اساس متغیرهای فردی است.

و در انتها اگر فردی نسبت به انتخاب مناسب ترین نوع درمان برای خودش مطمئن نبود بهتر است در این مورد با یک روان پزشک یا روان درمانگر با تجربه مشورت کند.

منبع: Medical News Today