شرایط تعزیه به بهانه درگذشت رضا نصرالله لنکرانی - دیتاپد

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، رضا نصرالله لنکرانی از چهره های باسابقه و تأثیرگذار تعزیه ایران در 90 سالگی چشم از جهان فرو بست.

ابراهیم گله دارزاده، مدیرعامل انجمن تعزیه ایرانیان با اعلام خبر درگذشت رضا نصرالله لنکرانی گفت: استاد رضا نصرالله لنکرانی یکی از عظیمان تعزیه ایران بود و با وجود اینکه چند سالی بود به دلیل کهولت سن به اجرای تعزیه نمی پرداخت، ولی وجودش برای همه تعزیه خوانان دلگرمی و برای تعزیه خوان های مطرح به عنوان یک تکیه گاه بود.

وی تأکید کرد: تسلط ایشان بر نسخ تعزیه و شبیه خوانی و همچنین جنبه های دیگر تعزیه نظیر تعیین البکایی، موسیقی، وسایل و آکسسوار، استاد لنکرانی را به دایره المعارف آگاهی و معرفت تعزیه ایران تبدیل نموده بود.

گله دارزاده در ادامه سخنان خود یادآور شد: کسانی که اجرا های استاد لنکرانی را به خاطر دارند، می دانند که در تسلط بر اجرای تعزیه بی مانند بود. ایشان بار ها در مجامع دانشگاهی دعوت شد و برای توسعه شناخت و تجربه خود از تعزیه بدون هیچ حب و بغضی همه آنچه را که می دانست به اشتراک گذاشت.

مدیرعامل انجمن تعزیه ایرانیان در سرانجام توضیح داد: حیف که این استاد گرانقدر دیگر در کنار ما نیست.

گله دار زاده مدیر عامل انجمن تعزیه ایران و کارشناس تئاتر درباره تعزیه و مباحث مربوط به آن گفت: در عرصه شبیه خوانی تا به امروز کار های زیادی در قالب مکتوب انجام شده که عمده آن ها متمرکز بر مشاهدات از تعزیه بوده است. اینکه ما تعزیه زیاد دیده ایم و اشتراکات و افتراقات آن ها را آنالیز نموده و تبدیل به کار مکتوب نموده ایم، این اتفاق در همه جهان مرسوم است تا سنت های هنری را حفظ نمایند، اما به بحث تحلیلی با توجه به اینکه ما یکی از عظیم ترین مجامع جهانی و انسانی در جهان هستیم، کمتر پرداخته ایم.

وی با اشاره به اینکه یکی از عظیم ترین جلوه های هنر های نمایشی، شبیه خوانی است، شرح داد: برای شکل گیری یک سنت هنری باید مصاحبه و دیالوگ صورت بگیرد، اما آنچه امروز ما از مصاحبه می بینیم، صحیح نیست و اساسا با این روش چیزی شکل نمی گیرد. در طول تاریخ هم بخواهیم نگاه کنیم؛ نقد اجتماعی بعد از صفویه به آرامی شکل گرفته و در گوشه گوشه جهان اسلام مصاحبه صورت می گیرد که با فرهنگ اسلامی، امروز ما آن را با مذهب شیعه سازماندهی نموده ایم.

گله دارزاده همچنین اضافه نمود: اگر این روز ها ایراداتی در تعزیه می بینیم، اشکال از ماست و نقد به تعزیه وارد نیست، بلکه نقد به ما وارد است. تعزیه به هیچ عنوان روی بال قدرت محفوظات تاریخی نیست و نمی خواهد مخاطبش مفاهیمی را حفظ کند. همه ایده تعزیه در چند ساعت منتقل نمی شود، بلکه به مخاطب می گوید که خردورزانه به مفاهیم دقت کند، حتی خود تعزیه خوان به مخاطب می گوید که من شبیه خوان هستم و خود شخصیت نیستم، هر چند مخاطب ساعتی به گریه می افتد، اما بعد دومرتبه به مفاهیم بازمی شود. تعزیه مدام می گوید که شما باید با خردتان با ظلم ستیزی تاریخی روبرو شوید، اما به جای اینکه مصادیقی به عنوان ظلم ستیزی و مقاومت مطرح کند، مخاطب را عاشق ماجرا می نماید؛ عاشق مسیری که انتهایش به این می رسد که پای حرف بایستی و آرمانت را با گفتن یکسری مفروضات تاریخی، با عشق ترکیب کنی و حال این مخاطب است که عاشق می شود.

گله دارزاده شرح داد: شاید ما ندانیم کجا و چه زمانی این شیوه عزاداری و تعزیه سازماندهی شده است، هر چند مستنداتی از ما قبل تاریخ هم موجود است، حتی از ما قبل زردشت که باور به سوگ سیاوش بوده و داستان ادامه یافته است، عینا این داستان در اوستا وجود دارد که سیاوش و سوگواره هست. اگر این نزدیک ترین تاریخ به ما باشد، 3500 سال پیش این شکل عزاداری در سرزمین ما موجود بوده است که البته عدد عظیمی است.

وی در سرانجام گفت: کمترین کار ما این است که همین میراث فعلی کمرنگ شده تعزیه را حفظ کنیم، اگر هم هیچ کار دیگری بلد نیستیم لااقل این میراث را نگه داریم برای مردمی که در این سرزمین بودند، چرا که این تعزیه را یک نفر نساخته بلکه یک تمدن ساخته است.

همچنین داوود فتحعلی بیگی، هنرمند پیشکسوت هنر های نمایشی و از اعضای هیأت مدیره انجمن تعزیه ایرانیان نیز ضمن ابراز تأثر از درگذشت رضا نصرالله لنکرانی از تعزیه خوان های باسابقه و مطرح ایران، از ثبت و ضبط نشدن تاریخ شفاهی و خاطرات تعزیه خوان های مطرح اظهار تأسف کرد.

وی که از هنرمندان باسابقه عرصه نمایش های آیینی و سنتی و تعزیه است در مصاحبه با مهر گفت: استاد لنکرانی یکی از تعزیه خوانان پیشکسوت ایران و پدر پیشه تعزیه خوانی بود. وی برادر ناتنی علی ترابی تعزیه خوان و زنده یاد، ولی الله ترابی نقال مشهور بود. وی ادامه داد: استاد لنکرانی از دوران طفولیت در تعزیه فعالیت داشت و بعد از سال ها تجربه، سبک و سیاق خاصی نیز در تعزیه خوانی به خود اختصاص داد.

فتحعلی بیگی با اشاره به آشنایی خود با زنده یاد لنکرانی از سال 63، تأکید کرد: خبر درگذشت استاد لنکرانی بسیار تأسف بار بود، ولی به قول معروف همه ما مسافران این راه هستیم.

این هنرمند شناخته شده نمایش های آیینی و سنتی ضمن اظهار تأسف از ثبت و ضبط نشدن خاطرات شفاهی تعزیه خوان های مطرح، توضیح داد: استاد لنکرانی خاطرات بسیاری داشت که متأسفانه هیچ کدام ثبت و ضبط نشد. گردآوری تاریخ شفاهی تعزیه کار یک نفر نیست، بلکه احتیاجمند یک تیم و حمایت است.

وی در سرانجام گفت: ما تیم ثبت و ضبط تاریخ شفاهی تعزیه را داریم، اما حامی نه. هر کسی نمی تواند تاریخ شفاهی تعزیه را جمع کند، زیرا این گردآوری کار افرادی است که به تعزیه آشنا باشند و بدانند که چه باید بپرسند و چه پاسخ هایی بگیرند.

* ستون هنر تعزیه را از دست دادیم

رضا عزیزی، تعزیه خوان پیشکسوت و عضو هیأت مدیره انجمن تعزیه ایرانیان در مصاحبه با وطن امروز، درباره صندلی مرحوم رضا نصرالله لنکرانی گفت: ایشان که در 90 سالگی به رحمت خدا رفت، حدود 85 سال در دستگاه امام حسین (ع) و در هنر تعزیه خوانی مشغول خدمت بود و اگر بخواهیم واقع بینانه درباره فقدان ایشان صحبت کنیم باید گفت ستون هنر تعزیه را از دست دادیم و یکی از عظیمان و تاثیرگذاران هنر آیینی و سنتی ایران از میان ما رفت و مسلما جای خالی ایشان به این راحتی پر نمی شود. وی درباره اینکه به چه علت لقب دایره المعارف به زنده یاد لنکرانی از سوی اهالی هنر تعزیه داده شده است، گفت: مرحوم لنکرانی صرفا یک شبیه خوان قهار نبود بلکه ایشان یکی از کارگردان های زبده هنر های نمایشی و یک نوازنده مسلط محسوب می شد.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی های منحصر به فرد استاد لنکرانی صدای رسا و پرحجم ایشان بود؛ وی از شبیه خوان های مطرح شخصیت های منفی تعزیه بود که به خاطر حجم بالای صدا بدون احتیاج به بلندگو به اجرای تعزیه می پرداخت و بشدت مخاطب را تحت تاثیر قرار می داد.

عزیزی در ادامه به توانایی ایشان در ایفای نقش در هنر هایی غیر از تعزیه اشاره نمود و گفت: بنده سال 70 گروه هنری سیدالشهدا را بنا گذاشتم و سالیان بسیاری استاد لنکرانی افتخار دادند در این گروه به عنوان بازیگر در کنار ما حضور داشتند. ایشان به همراه گروه سیدالشهدا به شهر های مختلف برای اجرای برنامه سفر کردند. یکی از برنامه های ویژه ای که با استاد، تجربه کردیم، جشنواره هنری حضرت یوسف (ع) بود. گروه ما با نمایشی، روایتگر صحنه به چاه انداختن حضرت یوسف توسط برادرانش بود که استاد لنکرانی در این نمایش با ایفای نقش شمعون تحسین مخاطبان و هیات داوران را برانگیخت به طوری که ایشان در آن جشنواره به عنوان چهره برگزیده جشنواره انتخاب و تجلیل شد.

این تعزیه خوان گفت: استاد لنکرانی با داشتن درجه یک هنری در سال های متمادی که در حوزه تعزیه فعالیت می کرد، شاگردان بسیاری را در حوزه تعزیه و نمایش تربیت کردند که هر کدام از این شاگردان هم اکنون از پیشکسوتان تعزیه کشور محسوب می شوند.

عضو هیأت مدیره انجمن تعزیه ایرانیان در سرانجام توضیح داد: متاسفانه هنر تعزیه به عنوان یک گنجینه عظیم در حال نابودی است. این هنر که چند سال پیش در یونسکو به نام ایران عزیز به ثبت رسیده است، برای زنده ماندنش باید اقدامات اساسی انجام شود و یکی از پیشنهادات جدی که طی سال های اخیر مطرح شده است، راه اندازی تکیه های تعزیه و همچنین تاسیس مدارس تعزیه در سراسر کشور است که امیدوارم این اتفاقات با بهره گیری از اساتید عظیم تعزیه هر چه سریع تر تحقق یابد تا انتقال تجربیات این اساتید با شکل و شمایلی اصولی صورت گیرد.

منبع: وطن امروز