فراوری متانول از تدبیر تا توسعه - دیتاپد

به گزارش خبرنگار شانا، نشست تخصصی مازاد فراوری متانول، آثار قیمتی و تکمیل زنجیره ارزش عصر روز چهارشنبه (هشتم بهمن ماه) در دومین روز از ششمین کنگره راهبردی و نمایشگاه نفت و نیرو به ریاست بهزاد محمدی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی برگزار گردید.

بهزاد محمدی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این نشست، متانول را محصول اصلی صنعت پتروشیمی دانست که هم اکنون ظرفیت فراوری سالانه آن در کشور نزدیک به 12 میلیون تن است و 80 درصد این ظرفیت فراوری می گردد، ادامه داد: از این رقم 700 هزار تن در کشور مصرف و بقیه صادر می گردد. حدود سالانه 2 میلیارد دلار از صادرات متانول درآمد ارزی حاصل می گردد.

وی با اشاره به اینکه در سال 1404 ظرفیت فراوری سالانه متانول ایران به حدود 23 میلیون تن می رسد، اضافه کرد: در سال های گذشته، همیشه صادرات گاز یک محدودیت و مشکل بوده بنابراین تدبیر و بهترین گزینه تبدیل گاز به محصول متانول برای صادرات بوده است، به هر حال خوراکی خام به عنوان گاز طبیعی که حدود 80 تا 90 دلار به ازای هر تن قیمت دارد به متانول تبدیل می گردد و با قیمت حدود 250 دلار به ازای هر تن برای کشور ارزآوری می نماید.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تأکید بر این نکته که با اطلاق کلمه مازاد به صنعت متانول کشور موافق نیستم و بهترین گزینه برای تبدیل محصولی خام به محصولی با ارزش بالاتر بوده است، گفت: این صنعت رو به جلو در حال حرکت است و شاید منصفانه نباشد که بگوییم مازاد متانول داریم، وضع صادرات این محصول مطلوب است و در بازار داخلی هم مصرف می گردد.

محمدی ادامه داد: زنجیره از راستا متانول در کشور تکمیل نشده است و این موضوع اصلی است که آن هم دلایل ویژه خود را دارد. با محدودیت هایی در کشور روبه رو هستیم و اگر محدودیت ها رخ نمی داد، می توانستیم از راستا متانول گام بعدی و گام های دیگر را برداریم.

وی ظرفیت فراوری 33 محصول عمده پتروشیمی جهان را حدود 1900 میلیون تن در سال مطرح کرد و گفت: سهم خاورمیانه از این مقدار، 10 درصد معادل حدود 190 میلیون تن است و از این 190 میلیون تن، سهم ایران در آسیا 26 درصد و در کل جهان معادل 2.6 درصد است. عربستان از ما جلوتر است اما براساس برنامه ریزی ها، اعتقاد داریم که در سال های آینده بی شک جای ایران با عربستان جابه جا خواهد شد.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با بیان اینکه کل فراوری 8 محصول پایه پتروشیمی در جهان در سال 2019، 686 میلیون تن بوده است، اضافه کرد: سهم متانول از این سبد 15 درصد معادل 85 میلیون تن است که رشد سالانه آن تا سال 2028 میلادی 3.2 درصد برآورد شده است.

محمدی با اشاره به اینکه براساس آنالیز های صورت گرفته از سال 2014 تا سال 2028 میلادی، چین از نظر ظرفیت فراوری متانول بازیگر اصلی جهان است، توضیح داد: چین با ظرفیت فراوری سالانه 70 میلیون تنی متانول به دلیل شرایط فراوری مبتنی بر زغال سنگ تنها قادر است 42 میلیون تن فراوری کند.

وی، شیب افزایش فراوری متانول در ایران را بیشتر از کشورهای دیگر مطرح کرد و گفت: در سال 2028، ظرفیت فراوری متانول ایران به سالانه 23 میلیون تن، کل خاورمیانه به 18 میلیون تن، آمریکا به 11 میلیون تن و عربستان به 6 میلیون تن می رسد.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با بیان اینکه توسعه صنعت پتروشیمی در کشور براساس خوراک در دسترس انجام می گردد، اظهار کرد: با توجه به منابع گازی در عسلویه، اکنون 50 میلیون مترمکعب گاز به این صنعت اختصاص داده شده است که از این محل 10 میلیون تن متانول در این منطقه فراوری می گردد. در ماهشهر عمده خوراک ها از محل ان جی ال و گاز غنی است و گاز طبیعی به صورت فرآورش شده به نسبت کمتر است بنابراین یک میلیون تن در این منطقه متانول فراوری می گردد.

محمدی با اشاره به اینکه اکنون 84 میلیون مترمکعب گاز در قالب خوراک و سوخت به صنعت پتروشیمی تخصیص داده شده است که سهم متانول روزانه 34 میلیون مترمکعب است، اضافه کرد: این عدد در آینده با توسعه عظیم تر می گردد به طوری که در سال 1400 به روزانه 106 میلیون مترمکعب و در 1404 به روزانه 153 میلیون مترمکعب گاز می رسد. این مقدار خوراک گاز با توجه به وضع مصرف کنونی در کشور، برای صنعت پتروشیمی موضوع نگران نماینده ای است. این اعداد عملیاتی است و براساس برنامه نیست و برای طرح هایی است که شروع شده اند و در سال های آینده عملیاتی می شوند.

به گفته وی، میانگین قیمت متانول در خاورمیانه طی سه سال اخیر 224 دلار به ازای هر تن بوده است که این موضوع نیز طرح های متانولی را تأیید می نماید. بالاترین قیمت متانول در پاییز 96 به ازای هر تن 343 دلار و در 6 ماه نخست سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا به 131 دلار و در سه ماه سوم 99 به 185 دلار رسید و امروز به 250 دلار رسیده است.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تأکید کرد: چین از راستا متانول به سمت الفین و پلی الفین ها در حال حرکت هستند و این موضوعی است که باید روی آن بیشتر تأمل و به این سمت حرکت کنیم.

محمدی با اشاره به اینکه چهار درصد از سبد 28 میلیون تنی محصولات پایه پتروشیمی در ایران، کمتر از یک میلیون تن، پروپیلن است، ادامه داد: سهم پروپیلن از سبد 50 میلیون تنی محصولات پایه در سال 1404 با اجرای طرح های راهبردی به 9 درصد می رسد و امکان توسعه صنایع پایین دستی زنجیره پروپیلن که سال ها به دلیل کمبود آن میسر نبود، فراهم می گردد.

وی با بیان اینکه با اجرای طرح های پروپیلنی از متانول، سهم 43 درصدی سال 99 متانول به 33 درصد در سال 1404 می رسد، گفت: با اجرای این طرح ها که با توجه به نداشتن جذابیت مالی به حمایت دولت احتیاج دارد، در عین حالی که سبد متانول کشور متعادل می گردد فراوری پروپیلن هم افزایش می یابد.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اضافه کرد: هم اکنون سالانه حدود 700 هزار تن از متانول فراوریی در کشور مصرف می گردد که با ظرفیت 23 میلیون تنی در سال 1404، سهم پروژه های راهبردی 24 درصد از این متانول خواهد بود و صادرات این محصول از 94 درصد به 74 درصد می رسد.

محمدی با اشاره به اینکه سهم ایران از تجارت جهانی متانول در سال 2014، 16 درصد و در سال 2020 از تقاضای 30 میلیونی تنی جهان 20 درصد بوده است که این رقم در سال 2025 به 45 درصد می رسد، اظهار کرد: سهم ایران از بازار متانول جهان در حال افزایش است و این موضوع هم مطلوب است، گرچه می تواند مقداری نگران نماینده باشد اما با طرح های راهبردی می توانیم این 45 درصد را به 32 درصد برسانیم و شرایط صادرات را امن و متانول را در پایین دست استفاده کنیم.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی ادامه داد: مقاصد صادراتی متانول ایران بیشتر معطوف به چین است که در عین حالی که مطلوبیت دارد، نگرانی های را هم ایجاد می نماید، از این رو باید کوشش کرد تا در فضای امنی قرار گیریم.

وی به فرایند فراوری و تقاضای متانول چین در سال 2020 اشاره نمود که 41 میلیون تن فراوری و 11 میلیون تن وارد نموده است و اضافه کرد: نقش ایران در سال 2024 در تأمین احتیاج 55 میلیون تنی چین به 13 میلیون تن می رسد بنابراین باید در توسعه صنعت پتروشیمی کشور هوشمندانه تر تصمیم گرفته گردد و به سمت راهکارهایی حرکت گردد که سبد محصولاتی مطمئن با قابلیت های بالا و با نگاه به توسعه صنایع پایین دستی داشته باشیم.

محمدی تأکید کرد: بی شک با ترسیم نقشه توسعه صنعت پتروشیمی که از یکسال گذشته در این شرکت صورت گرفته است، تعادل و توازن میان محصولات فراوریی برقرار می گردد.

نگوییم چرا متانول زدیم

محمدرضا نعمت زاده، مشاور وزیر نفت نیز در این نشست تخصصی با اشاره به اینکه مواد هیدروکربوری یکی از ثروت های عظیم ملی کشور است، گفت: باید با بهره برداری صحیح از این نعمت خدادادی، ثروت و اشتغال ملی ایجاد کرد.

وی متانول را یکی از 8 محصول پایه پتروشیمی با سهم بالا مطرح کرد که محصولات باارزشی در زنجیره آن می توان فراوری کرد، اضافه کرد: کانادا سرمایه گذاری 2 میلیون دلاری (دلار کانادا) برای ساخت واحدهای متانولی به منظور صادرات به چین را شروع نموده است؛ حالا ما می گوییم مازاد داریم!

مشاور وزیر نفت با اشاره به اینکه از سال 2008 تا 2019 میانگین قیمت متانول حدود 290 دلار به ازای هر تن بوده است، ادامه داد: البته در سال 2020 به دلیل شرایط شیوع کرونا میانگین قیمت حدود 200 دلار برای هر تن بوده است که بی شک افزایش می یابد بنابراین این محصول از لحاظ مالی حائز اهمیت است.

نعمت زاده، رشد سالانه چین را دو رقمی گفت و اضافه کرد: پیش بینی می گردد که واردات متانول این کشور در سال 2030 میلادی به 30 میلیون تن برسد که این شرایط فرصتی برای ایران است اگر این فرصت را از دست دهیم، دیگران آن را تا حدی اشباع می نمایند.

وی با بیان اینکه برنامه ریزی های صنعتی در کشور افزون بر اینکه برای برطرف احتیاج داخلی و جایگزینی واردات است، باید به منظور افزایش صادرات نیز انجام گردد، اظهار کرد: حق صنعت پتروشیمی در فراوری جهانی براساس مقام هیدروکربوری ایران بسیار بالاست و باید کوشش گردد به این سهم دست یابیم.

مشاور وزیر نفت، زنجیره پایین دست متانول را بسیار گسترده توصیف کرد و گفت: اگر به پایین دست این زنجیره نرسیده ایم، نگوییم که چرا متانول زدیم! متانول نزنیم مگر می گردد MTP یا MTO ساخت! فرایند توسعه پایین دست متانول باید شتاب گیرد.

نعمت زاده با تأکید بر اینکه باید سالانه 3 تا 4 میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه گذاری گردد، اضافه کرد: دیگران نیز بیکار ننشسته اند و باید همه دست به دست هم دهیم که این صنعت که هم اکنون ارزآور این کشور شده است به توسعه و پیشرفت لازم برسد.

از فراوری متانول ناامید نیستم

مرضیه شاهدایی، مدیرعامل هلدینگ پتروفرهنگ در این نشست تخصصی با اشاره به افزایش فراوری متانول در کشور، گفت: با فناوری های موجود برای تبدیل متانول به محصولات دیگر می توان این زنجیره را تکمیل کرد.

وی با اشاره به اینکه هلدینگ پتروفرهنگ در نظر دارد افزون بر طرح های متانولی، سه طرح GTPP از راستا متانول اجرا کند، ادامه داد: این هلدینگ به تازگی مجوز MTP را نیز از شرکت ملی صنایع پتروشیمی دریافت نموده است تا بخشی از متانول فراوریی به جای صادرات در کشور مصرف گردد.

مدیرعامل هلدینگ پتروفرهنگ با تأکید بر این نکته که از فراوری متانول ناامید نیستم، توضیح داد: تنها مقاطعی که یک واحد جدید متانولی وارد مدار فراوری می گردد، بازار مقداری بر هم می خورد که آن هم با هماهنگی و همکاری میان واحدهای متانولی به خوبی مدیریت می گردد.

شاهدایی با بیان اینکه کشور چین متانول ایران را در واحدهای MTP و MTO استفاده می نماید، تأکید کرد: چرا این کار را در داخل انجام ندهیم؟ باید در کشور حرکت به این سمت انجام و ارزش اضافه نموده ایجاد گردد.

وی ادامه داد: حمایت دولت در قیمت گذاری پروپیلن و مالی تر شدن یاری بسیاری به توسعه این صنعت خواهد نمود.

توسعه الگوی مارکت پول

حسن عباس زاده، مدیر برنامه ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این نشست تخصصی با اشاره به اینکه هم اکنون 20 درصد سهم صادرات جهانی متانول در اختیار ایران است، گفت: آمریکا هنوز وارد نماینده است اما در سال های آینده بازیگر اصلی می گردد و به سمت بازار چین حرکت می نماید بنابراین ایران باید حدود 45 درصد صادرات جهان را داشته باشد تا بتواند متانول را صادر کند.

وی مصرف گاز در کشور را برای واحدهای متانولی به ویژه در سال های آینده بسیار نگران نماینده مطرح کرد و اضافه کرد: از مقدار کنونی توزیع گاز در کشور حدود 6 تا 7 درصد به پتروشیمی ها اختصاص می یابد که عمده آن صرف یوتیلیتی ها شده و سهم خوراک حدود سه تا چهار درصد است. اگر فرایند مصرف گاز به همین شکل در کشور باشد در سال 1404 با تکمیل واحدهای متانولی جدید، اقتصاد این شرکت ها نگران نماینده خواهد بود.

عباس زاده با بیان اینکه طرح های MTP به دست بخش خصوصی اجرا می گردد، ادامه داد: در این راستا حمایت دولت ضروری است تا با استفاده از مشوق هایی در بحث خوراک و مالیات جذابیت این طرح ها را بالاتر ببریم.

وی به ارائه دانش فنی MTP ازسوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی اشاره نمود و گفت: قرارداد خرید این دانش فنی با چند شرکت امضا شده است و در حال بهینه سازی این دانش به ویژه برای بخش پروپیلنی به سمت شیمیایی ها هستیم.

عباس زاده با اشاره به اینکه افزون بر الگوی توسعه صنعت پتروشیمی براساس خوراک، الگوی مارکت پول نیز در شرکت ملی صنایع پتروشیمی آنالیز شده است، اظهار کرد: از یک سال گذشته، واردات محصولات پتروشیمی آنالیز شد و براساس آن تصمیم به افزایش فراوری پروپیلن و توسعه صنایع پایین دستی آن به منظور جلوگیری از واردات و خروج ارز گرفته شد.

ایجاد ارزش اضافه نموده با تکمیل زنجیره متانول

عبدالرحیم قنبریان، مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز نیز در این نشست با بیان اینکه پتروشیمی شیراز نخستین شرکت پتروشیمی کشور است و نخستین واحد متانول نیز در این مجموعه ساخته شده است، گفت: طراحی پایه، نصب و راه اندازی این واحد متانولی با کوشش صنعتگران ایرانی صورت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه زمانی که واحد متانول شیراز احداث شد، بحث مازادی در کشور مطرح نبود، اضافه کرد: این شرکت به هیچ وجه نگران فراوریات خود نیست و همه محصولات در بورس عرضه می گردد. البته پس از ساخت این واحد، شرکت هایی اطراف این مجتمع ساخته شد که مصرف نماینده این محصولات هستند.

قنبریان با تأکید بر حمایت های دولت از مجتمع های پتروشیمی به منظور افزایش انگیزه بخش خصوصی در توسعه صنعت، گفت: اجرای طرح های زنجیره متانول و MTO و MTP بی شک ارزش اضافه نموده ایجاد می نماید.