آتش بس، بخشی از توافق طالبان با آمریکا نیست - دیتاپد

بخشی از این 4دهه جنگ را ماشین جنگی شوروی رقم زده و بخشی دیگر را آمریکا. اما تقریبا طی همه این سال ها، گروه های افغان هم با یکدیگر درگیر بوده اند. ثمره این درگیری جز ویرانی و قربانی شدن مردم بی گناه، چیز دیگری نبوده است. نسیم صلح اما گویی قرار است بالاخره بر تن رنجور افغانستان بوزد. طی یک سال گذشته، نمایندگان طالبان و آمریکا مشغول مذاکرات صلح بوده اند.

9دور مذاکره اکنون به پیش نویس توافقی منتهی شده که قرار است طی روزهای آینده میان 2طرف به امضا برسد تا نقطه شروعی باشد برای مذاکرات فراگیر صلح در افغانستان. شناخت افغانستان و وقایع داخلی آن اما همواره سخت بوده است. وحید مژده از شخصیت های سیاسی افغان که خود زمانی عضو گروه طالبان بوده و اکنون نیز با تفکرات سیاسی این گروه همراه است، در یک گفت وگوی تلفنی از کابل با روزنامه خبرنگاران می گوید که آنچه دیگران بیرون مرزهای افغانستان می بینند و می شنوند، همه واقعیت های این کشور نیست. او حمله های طالبان را در پاسخ به حمله های نیروهای دولتی و آمریکایی به روستاهای تحت کنترل این گروه می داند.

مژده اقدامات طالبان را نه یک حرکت تروریستی، بلکه قیامی در برابر اشغال می داند. به گفته او که از چهره های نزدیک به مذاکرات افغانستان به شمار می رود، طالبان در گفت وگوهای صلح به عنوان گروهی که توانسته آمریکا را بیرون کند، با دیگر گروه های افغان طرف خواهد شد؛ مسئله ای که نشان می دهد طالبان بخش بیشتری از قدرت را در آینده افغانستان طلب خواهد نمود.

• دور نهم مذاکرات میان طالبان و آمریکا در قطر 10روز طول کشید، درحالی که از ابتدا گفته می شد توافق اجرا شده و حتی متن آن نیز به زبان های فارسی، انگلیسی و پشتو تهیه شده است. چرا گفت وگوها آنقدر طولانی شد؟ آیا هیأت های مذاکره نماینده در آخرین مرحله دچار اختلاف شدند؟

طولانی شدن دور نهم مذاکرات 2دلیل عمده داشت؛ یکی اینکه دو طرف بر سر چگونگی خروج نیروهای خارجی از افغانستان دچار اختلافاتی بودند و دیگر اینکه مذاکره بر سر پیمان امنیتی که میان دولت افغانستان و آمریکا وجود دارد اندکی طولانی شد. آمریکایی ها از طالبان تضمین می خواستند که از حمله به نیروهایی که در حال خروج هستند خودداری کند. طالبان هم بر لغو پیمان امنیتی میان دولت افغانستان و دولت آمریکا اصرار داشت که خب به نظر می رسد اکنون که متن توافق نهایی شده، 2طرف بر سر این موضوع ها توافق نموده اند.

• جزئیاتی از توافق منتشر شده است. زلمای خلیلزاد که از طرف دولت آمریکا مذاکرات را پیش می برد اعلام نموده که بر سر خروج 5هزار و 400سرباز آمریکایی طی 135روز توافق شده است. به عبارت دیگر، همچنان 8هزار و 600نیروی آمریکایی در افغانستان باقی می مانند. آیا طالبان پذیرفته که نیروهای آمریکایی فعلا به طور کامل خاک افغانستان را ترک ننمایند؟ پیش از این، شرط طالبان برای صلح، خروج کامل نیروها بود.

براساس توافق اجرا شده خروج نیروها از افغانستان طبق یک جدول زمانی انجام می گردد. یعنی تمام نیروها همزمان خارج نمی شوند. از مجموع 14هزار سرباز، همین تعداد 5هزار و 400نفری که شما گفتید خارج می شوند. ابتدا 5پایگاه تخلیه می گردد و مراحل بعدی قدم به قدم طبق توافق صلح دنبال می گردد.

• مذاکرات به سرانجام رسیده اما حملات طالبان همچنان ادامه دارد. تازه ترین حمله، دوشنبه شب رخ داد که در جریان آن انفجار یک تراکتور بمب گذاری شده در شرق کابل باعث کشته شدن 16نفر شد. تکلیف این حمله های طالبان چیست؟ چرا طالبان همچنان اصرار دارد به حملاتش ادامه دهد، درحالی که به زودی با آمریکا پای یک توافق صلح را امضا می نماید؟

ببینید اتفاقاتی در افغانستان می افتد که از چشم رسانه ها پنهان می ماند. شما تنها آنچه در کابل و بعضی شهرهای بزرگ رخ می دهد را می بینید. افغانستان فقط کابل نیست. طالبان در اعلامیه ای که پس از انفجار دوشنبه شب منتشر کرد گفته است که این حمله در انتقام از حمله روزهای اخیر نیروهای دولتی در غزنی و دیگر مناطق است. رسانه ها به صورت بسیار سیستماتیک از انعکاس کشتارهایی که در مناطق روستایی اتفاق می افتد، خودداری می نمایند. طالبان حملات خود را در واکنش به حمله های دولت انجام می دهد.

• ببینید اینکه بگوییم حملات طالبان پاسخی به حملات دولت است یا در واکنش به شدت عملی است که دولت علیه نیروهای طالبان به خرج می دهد، دیگر یک توجیه تکراری است. ما ناظر براتفاقات افغانستان هستیم. آمریکا مدت هاست که حملاتش را در افغانستان متوقف نموده است. شاهد هستیم که نیروهای دولتی افغانستان هم آنقدرها قدرتی ندارند. همین چند روز قبل، شهر قندوز برای سومین بار در آستانه سقوط بود و نیروهای دولتی توانایی مقابله با حمله طالبان را نداشتند. چرا طالبان حملاتش را ادامه می دهد؟ حملاتی که مردم قربانی اصلی آن هستند.

صحبت های شما نشان می دهد که متأسفانه حتی دوستان ایرانی ما هم از اتفاقات داخل افغانستان خبر ندارند. ببینید در اینجا شبانه حملاتی در مناطق تحت کنترل طالبان اتفاق می افتد که چیزی شبیه قتل عام مردم است. یعنی شبانه به روستاهایی حمله می نمایند که در مناطق تحت کنترل طالبان قرار دارند اما نیروهای طالبان در آنجا حضور ندارند. خانه مردم، بازارها، درمانگاه ها هدف حمله هلی کوپترها قرار می گیرند. همین چند روز پیش در غزنی هم این رخ داد. اینکه می گویید نیروهای آمریکایی عملیات شان را در افغانستان متوقف نموده اند هم از اساس اشتباه است. شما گفته های منابع آمریکایی را تکرار می کنید؟ همین چند روز پیش یک سرباز آمریکایی در عملیاتی در ولسؤالی زابل کشته شد. در امسال درمجموع 15 تا 16سرباز آمریکایی کشته شده اند. بنابراین حملات آمریکا همچنان در افغانستان ادامه دارد اما رسانه ها در سطح بین المللی آن چیزی را منعکس می نمایند که رسما از سوی دولت مرکزی افغانستان منتشر می گردد.

• بنابراین شما همچنان تأکید دارید که حملات طالبان انتقام جویانه است.

بله همینطور است. باید ببینید که خارج از کابل چه اتفاقاتی می افتد؛ اتفاقاتی که از چشم رسانه ها دور می ماند. این نیست که تصور کنید خارج از کابل گل و گلزار است و همه چیز در پایتخت اتفاق می افتد.

• به بحث مذاکرات برگردیم. طی روزهای اخیر گفته می شد یکی از مسائل مورد اختلاف میان طالبان و آمریکا، استفاده از لفظ امارت اسلامی برای طالبان در متن توافق بوده است. آیا طالبان پذیرفته که از این لفظ استفاده نگردد؟

به هیچ وجه. در متن نهایی، از شروع تا سرانجام، از لفظ امارت اسلامی استفاده شده است. اساسا زمانی که طالبان مذاکرات خود را با آمریکا شروع کرد، بیان کرد که به عنوان امارت اسلامی افغانستان با آمریکایی ها مذاکره می نماید. در بالای متن نوشته شده توافق میان امارت اسلامی افغانستان و ایالات متحده آمریکا. در پایین متن هم ملاعبدالغنی برادر از طرف طالبان و مایک پمپئو از طرف آمریکا توافق را امضا خواهند کرد. آقای خلیلزاد در گفت وگوی اخیر خود با تلویزیون طلوع افغانستان گفت که دور جدیدی در افغانستان شروع می گردد. او گفت که آنچه پس از این در افغانستان اتفاق می افتد به خود افغان ها مربوط است و آنها باید بنشینند و باهم توافق نمایند. آقای خلیلزاد در این گفت وگو می گوید که امارت اسلامی یک خط قرمز است. به این معنی که یک حکومت اسلامی به آن شکلی که طالبان در گذشته در افغانستان ایجاد نموده بود، برای آمریکا قابل قبول نیست.

توجیه آقای خلیلزاد این است که آمریکا طالبان را به عنوان یک حکومت به رسمیت نمی شناسد. اما بیایید کمی واقع بینانه به قضایا نگاه کنیم. اخیرا آقای ترامپ گفت که ما می توانیم این جنگ را با کشتن 10میلیون نفر به سرانجام برسانیم. معنای این جمله بسیار مهم است؛ یعنی از جمعیت 30میلیونی افغانستان، 10میلیون نفر علیه آمریکا می جنگند. آنچه طی 2دهه گذشته در افغانستان اتفاق افتاده، نه یک حرکت تروریستی، بلکه قیامی بود در برابر اشغال. این اعتراف آمریکایی ها نشان می دهد آنها پذیرفته اند که حرکت طالبان، یک مقاومت در برابر اشغال افغانستان بوده است. آقای خلیلزاد در صحبت های خود می گوید که ما نمی خواستیم افغانستان به اینجا برسد و این اشتباه ما بود که چنین شد. او اعتراف کرد که آمریکا نمی تواند در جنگ پیروز گردد و چاره ای جز خروج ندارد.

• لحن مقام های آمریکایی اما این را نمی گوید. دونالد ترامپ همچنان برای طالبان خط و نشان می کشد.

آنچه در رسانه های آمریکایی می آید، همه سیاست آمریکا در قبال افغانستان نیست. ببینید در نخستین ملاقاتی که 10 ماه پیش آقای خلیلزاد با طالبان داشت، به نمایندگان طالبان گفت که سیاست آمریکا در قبال افغانستان در چارچوب همین مذاکرات معین می گردد و اگر حرفی از رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا در رسانه ها می شنوید به آن توجه نکنید. آقای خلیلزاد تأکید کرد که توافق شکل گرفته در مذاکرات، همان چیزی است که در نهایت سیاست آمریکا را در قبال افغانستان می سازد. رهبران طالبان هم با وجود اینکه حرف های ضدونقیض از آمریکایی ها بسیار شنیده اند، هرگز نگفتند که مذاکرات را ترک می نمایند.

• گفته می گردد بعد از خروج نیروها طبق جدول زمانبندی، مذاکرات بین الافغانی شروع می گردد. این مذاکرات در چه سطحی و با چه کیفیتی برگزار می گردد؟

قرار است در چند روز آینده توافق میان طالبان و آمریکا به امضا برسد. قبل از انتخابات، مذاکرات بین الافغانی شروع می گردد. یعنی حداکثر تا 2هفته آینده مذاکرات در نروژ برگزار می گردد. در این گفت وگوها در خصوص مسائل مهمی ازجمله نظام سیاسی آینده افغانستان، قانون اساسی و برگزاری انتخابات بحث خواهد شد.

• نماینده هایی که از کابل به نروژ می آیند، همان هایی هستند که دولت معرفی نموده است؟

تعدادی را دولت معرفی می نماید اما آنها به عنوان نماینده دولت در مذاکرات بین الافغانی شرکت نمی نمایند بلکه از سوی جریان سیاسی خود آنجا حضور خواهند داشت.

• در مذاکرات نروژ، آیا طالبان به عنوان یکی از جریان های سیاسی کنار دیگر جریان ها و هم سطح با دیگر احزاب سیاسی افغانستان قرار می گیرد؟ یعنی آیا طالبان قرار است در کنار دیگران، دولت آینده را شکل دهد یا سهم بیشتری از قدرت را می خواهد؟

جریان های مختلف سیاسی قرار است در مذاکرات بر سر آینده افغانستان تصمیم گیری نمایند اما به هر حال طالبان به عنوان قدرتی که آمریکایی ها را بیرون نموده ، بر سر میز مذاکره می نشیند. در واقع این مذاکرات بسیار متفاوت از قبل خواهد بود. گروه های مختلف با طالبان برای تشکیل نظام جدید افغانستان مذاکره خواهند کرد.

• سرنوشت آتش بس چه خواهد شد؟ آیا در مذاکرات نروژ در این رابطه مذاکره خواهد شد؟ طی روزهای اخیر، خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه طالبان به دنبال اجرای آتش بس به صورت استانی است. یعنی از هر استانی که نیروهای آمریکایی خارج شوند، آتش بس در آن منطقه اعلام گردد. این را تأیید می کنید؟

خیر. توافق این است که در قدم اول، در کابل و ولایت پروان که در کنار کابل قرار گرفته است، سطح خشونت ها کاهش پیدا کند. فعلا کاهش خشونت ها در دستور کار است و نه یک آتش بس سراسری. طبق گفته طالبان، زمانی که در مذاکرات بین الافغانی روی 2مسئله نظام آینده و قانون اساسی جدید توافق گردد، برقراری آتش بس در سراسر افغانستان امکان پذیر است. نیروهای مسلح طالبان هم با تغییراتی در نیروهای مسلح افغانستان ادغام می شوند.

خروج کامل نیروهای آمریکایی 14 ماه طول خواهد کشید. طی این مدت، مذاکرات بین الافغانی نیز ادامه پیدا خواهد نمود تا یک نظام جدید در افغانستان تشکیل گردد.

• بنابراین طالبان همچنان با برگزاری انتخابات در افغانستان مخالف است.

با برگزاری انتخابات در شرایط فعلی همه مخالف هستند، جز آقای اشرف غنی. همه می گویند برگزاری انتخابات در این شرایط قابل قبول نیست، چرا که امکان تقلب در انتخابات بسیار زیاد است. بدون تردید آقای غنی درصدد است که با تقلب صندوق ها را پر از رأی کند و این را هیچ کسی نمی پذیرد. برگزاری انتخابات به درگیری در ولایات منتهی خواهد شد و بحرانی دیگر را به بحران های موجود اضافه خواهد نمود.

• گفته می گردد چین و روسیه تعهدات طالبان را ضمانت خواهند کرد. دیگر کشورهای منطقه چه نقشی خواهند داشت؟

تا جایی که من اطلاع دارم تقریبا تمامی کشورهای منطقه با روند صلح در افغانستان همراه هستند و این اتفاق را به نفع خود می دانند. یک دوره مذاکره سه جانبه میان آمریکا، چین و روسیه بر سر افغانستان انجام شد. این مذاکرات پیش از شروع تنش در خلیج فارس بود. آن موقع روسیه اصرار داشت که ایران هم در مذاکرات حضور داشته باشد که با بروز تنش در خلیج فارس این موضوع عملا مسکوت ماند.

• تا چه حد فکر می کنید توافق میان طالبان و آمریکا پیروز باشد و دولت ترامپ مثل رفتاری که در توافق هسته ای با ایران کرد، زیر تعهداتش با طالبان نزند؟

خب شرایط توافق آمریکا با ایران و طالبان کمی متفاوت است. آمریکا درمورد ایران از ابزار تحریم استفاده نموده است اما در خصوص طالبان و افغانستان چنین ابزاری کارساز نخواهد بود؛ چون اساسا اقتصاد افغانستان آنقدر شکل نگرفته است. اما اگر آمریکایی ها از توافق خارج شوند، طالبان همچنان آماده جنگ بوده و چیزی را از دست نداده است. به همین ترتیب، آقای خلیلزاد هم در سخنان خود گفته که اگر طالبان به تعهدات خود عمل نکند، ما به افغانستان باز می گردیم. البته که بازگشت آمریکایی ها به افغانستان دیگر آنقدرها ساده نیست. بازگشت آمریکا، بسیار پرهزینه تر از خروجش خواهد بود.

توافق این است که در قدم اول، در کابل و ولایت پروان که در کنار کابل قرار گرفته است، سطح خشونت ها کاهش پیدا کند. فعلا کاهش خشونت ها در دستور کار است و نه یک آتش بس سراسری. طبق گفته طالبان، زمانی که در مذاکرات بین الافغانی روی 2مسئله نظام آینده و قانون اساسی جدید توافق گردد، برقراری آتش بس در سراسر افغانستان امکان پذیر است