صندلی آموزش مجازی در دنیا؛ قبل از کرونا و در دوران کرونا، شاخص های آموزش آنلاین چیست؟ - دیتاپد

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرنگاران، محدثه ابراهیمی- تعطیلی ناخواسته مدارس با شیوع کرونا، مدارس را وارد فضای جدیدی از آموزش کرد که با آموزش به روش های سنتی کاملاً متفاوت است و اقتضائات آن با کلاس های درسی سنتی، اختلاف بسیاری دارد. با اینکه بعضی از آمار و ارقام نشان دهنده این است که کشور های مختلف، قبل از آغاز کرونا هم به آموزش از راه دور تمایل داشتند و بعضی نیز آمادگی لازم را برای این شیوه آموزش داشته اند؛ اما تقریباً همه کشور ها در این زمینه با مشکل روبرو شدند و ورود یک باره نظام آموزش کشور ها به فضای دیجیتال معضلاتی را برای همه به وجود آورد.

در این زمینه سازمان توسعه و همکاری های مالی، شاخص های دنیای آمادگی برای آموزش آنلاین را آنالیز نموده است؛ بخش آموزش این سازمان که عظیمترین رتبه بندی دنیای مدارس توسط ان صورت میگیرد، درسال 2018 فراهم بودن امکانات آموزش آنلاین در کشور های مختلف را طی چند ازمون بین المللی مثل آزمون پیزا ارزیابی نموده است. در این گزارش که قبل از آغاز کرونا منتشر شده بود به ضرورت استفاده از فناوری های نوین در مدارس اشاره شده و مسئله شکاف دیجیتالی در آموزش آنلاین را جزو مواردی می داند که نگران نماینده محققان و سیاستگذاران است و مدارس باید در استفاده از این دستگاه ها، شیوه های خود را بهبود ببخشند.

در بخشی از گزارشی که مرکز آنالیز های استراتژیک ریاست جمهوری در توضیح بیشتر این ماجرا به آن پرداخته، آمده است: اطلاعات ارائه شده در این گزارش نشان دهنده میزان آمادگی و تمایل کشور های مختلف به گسترش آموزش های از راه دور در مدارس، یک سال قبل از کرونا است.

شاخص های آموزش آنلاین

سازمان همکاری های مالی در این گزارش، شاخص های آموزش دیجیتال در کشور های مختلف را ارزیابی نموده است. این شاخص ها عبارتند از: دسترسی به پلتفرم مناسب برای آموزش آنلاین، دسترسی دانش آموزان به مکانی آرام برای یادگیری در خانه، دسترسی به یک دستگاه کامپیوتر برای انجام تکالیف مدرسه، دسترسی دانش آموزان به اینترنت مناسب، توانمندی فنی و حرفه ای معلمان در ارائه آموزش ها به یاری وسایل دیجیتال، فراهم بودن زمان کافی برای معلمان، فراهم کردن طرح درس آنلاین، دسترسی معلم به منابع حرفه ای برای آموختن کار با ابزار های دیجیتال و...

آزمون پیزا، سه مورد از این مولفه ها را در نظر گرفته و بر اساس آن، کشور ها را ارزیابی می نماید. دسترسی دانش آموزان به کامپیوتر و اینترنت، آمادگی نرم افزاری و سخت افزاری مدارس و توانمندی معلمان در آموزش های از راه دور.

در زمینه دسترسی دانش آموزان به کامپیوتر در خانه، 90 تا 100 درصد دانش آموزان کشور های توسعه یافته به کامپیوتر دسترسی دارند. این رقم در کشور های منطقه مانند قزاقستان، عربستان و قطر 70 درصد است و در برزیل و ترکیه نزدیک به 60 درصد است؛ و در ایران هم میزان دسترسی دانش آموزان به ابزار های الکترونیک بین 60 تا 70 درصد تخمین زده شده است. تقریبا 100 درصد دانش آموزان در کشور های توسعه یافته و بین 80 تا 90 درصد کشور هایی مثل لبنان و ترکیه، دانش آموزان به اینترنت دسترسی دارند؛ و همچنین بر اساس این گزارش تقریباً 90 درصد دانش آموزان ایرانی، به اینترنت دسترسی دارند.

دومین مولفه ای که در آزمون پیزا مورد ارزیابی قرار گرفته است دسترسی مدارس به پلتفرم مناسب برای آموزش از راه دور است که آمادگی های سخت افزاری و نرم افزاری را شامل می گردد. دسترسی به پلتفرم آموزش آنلاین در گزارش سازمان همکاری های مالی به معنای دارا بودن نرم افزار آموزش آنلاین نیست؛ بلکه یعنی مجموعه ای از امکانات نرم افزاری و سخت افزاری که در مدرسه فراهم شده است.

در کشور هایی مثل سنگاپور، دانمارک، فنلاند، چین، آمریکا و... 70 درصد از مدارس به پلتفرم مناسب برای آموزش دیجیتال دسترسی داشتند. این کشور ها در مقایسه با سایر کشور های دنیا بیشترین آمادگی را در این زمینه داشته اند. در کشور هایی مثل ترکیه، فرانسه و ژاپن، تنها 30 تا 40 درصد از مدارس به پلتفرم آموزش آنلاین دسترسی داشته اند و در کشور های کمتر توسعه یافته مثل پرو، این رقم به 10 تا 20 درصد می رسد.

عدم توانمندی معلمان در آموزش آنلاین، مسئله همه کشور ها

در آزمون پیزا، بر اساس نظر سنجی انجام گرفته از دانش آموزان درباره رضایت شان از شیوه تدریس و توانمندی معلمان در آموزش های از راه دور، میزان توانمندی معلمان در کشور های مختلف ارزیابی شده است. این ارزیابی نشان می دهد در بسیاری از کشورها، توانمندی معلمان به حد مطلوب نرسیده است. در کشور هایی همچون آلمان، فرانسه، ژاپن وایتالیا و حتی کشور هایی که صد درصد دانش آموزان آن ها به کامپیوتر و اینترنت دسترسی دارند، کمتر از 50 درصد از معلمان در زمینه آموزش مجازی توانمند بوده اند؛ و در کشور های در حال توسعه نیز، تنها 30 درصد از معلمان توانایی ورود به آموزش مجازی را دارند. در ایران نیز آمادگی معلمان برای آموزش برخط، همچون سایر کشور های در حال توسعه بین 30 تا 40 درصد برآورد شده است. در این میان معدود کشور هایی هم وجود دارند که هم در زمینه آمادگی سیستم آموزشی و هم دسترسی دانش آموزان به اینترنت و ابزار لازم شرایط خوبی دارند. دول کوچک اروپایی، کشور های پیشرفته شرق آسیا، کشور های منطقه اسکاندیناوی و کشور های نفت خیز عربی، از کشور هایی هستند که آمادگی بیشتری نسبت به سایر کشور ها در زمینه آموزش آنلاین داشته اند.

آموزش مجازی در دوران کرونا

با شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، همه کشور های دنیا مجبور شدند اموزش آنلاین را جایگزین شیوه های آموزش سنتی نمایند. هم کشور های کمتر توسعه یافته که میزان آمادگی آن ها در شاخص های آموزش مجازی، کمتر از 30 درصد بود و هم کشور های توسعه یافته که بعضا 90 درصد آمادگی لازم را داشته اند، همگی آموزش سنتی را کنار گذاشتند و به آموزش آنلاین رو آوردند. با این که بر اساس گزارش سازمان توسعه و همکاری های مالی بعضی از کشور ها قبل از شیوع کرونا بیش از 90 درصد برای آموزش مجازی آمادگی داشته اند، اما پس از شیوع کرونا بیشتر کشور ها از جنبه های مختلف به مشکل برخوردند؛ طوریکه آموزش از راه دور به یکی از چالش های عظیم نظام های آموزشی کشور های دنیا تبدیل شده است و بسیاری از کشور های در حال توسعه و حتی در کشور های توسعه یافته مثل آمریکا نیز بخش قابل توجهی از دانش آموزان از اینترنت، ابزار های دیجیتال یا مهارت های رایانه ای بی بهره بودند. به طوریکه در اروپا 14 درصد از خانواده ها به اینترنت و 22 درصد به رایانه دسترسی نداشتند و حتی دولت ایتالیا مجبور به تخصیص بودجه اضطراری 70 میلیون یورویی برای جبران بخشی از این کاستی ها شد.

به طور کلی در ابتدای آغاز کرونا 706 میلیون دانش آموز در دنیا از دسترسی مناسب به اینترنت محروم بودند و 56 میلیون نیز بدلیل زندگی در مناطق دوردست، تحت پوشش شبکه های موبایلی قرار نداشتند؛ و اکنون هم با گذشت چندین ماه از شیوع کرونا تعداد بسیار زیادی از دانش آموزان در کشور های مختلف به امکانات و تجهیزات لازم برای آموزش مجازی دسترسی ندارند.