یادداشت، تناقض عظیم در خروج آمریکا از پیمان آسمان های باز - دیتاپد

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، ایالات متحده آمریکا بنا بر اعلام قبلی خود، به طور رسمی از پیمان نامه آسمان های باز خارج شد. متحدهای آمریکا در ناتو از ابتدا با این تصمیم دونالد ترامپ مخالفت کردند، اما در این فاصله، یعنی از اعلام (22 مه) تا خروج رسمی (22 نوامبر)، کوشش های زیادی از جانب شرکای اروپاییِ آمریکا برای متقاعد کردن این کشور صورت نگرفت و اروپایی ها وقت خود را صرف اظهار تأسف کردند.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

پیمان آسمان های باز، یکی از اقدامات در دوره پساجنگ سرد برای اعتمادسازی در اروپا است که پیشنهاد و امضای آن در سال 1992 صورت گرفت و از سال 2002 به صورت رسمی اجرایی شد. بر اساس این پیمان کشورهای شرکت نماینده می توانند پروازهای شناسایی به وسیله هواپیماهای غیرمسلح را به منظور نظارت بر فعالیت های نظامی و منطبق با معاهدات موجود در زمینه کنترل تسلیحات، بر فراز خاک یکدیگر انجام دهند. تجهیزات نصب شده بر روی هوایپماها مانند دوربین های هوایی توسط نمایندگان کشورهایِ شرکت نماینده در پیمان مورد تایید قرار می گیرند.

این پیمان نامه 19 ماده و 12 ضمیمه دارد و در آن سیستم سهمیه بندی تعیینی پیش بینی شده که به سهمیه فعال و منفعل تقسیم می گردد. سهمیه فعال در واقع انجام پرواز شناسایی یا ناظر است و سهمیه منفعل به پذیرنده پرواز شناسایی بر فراز سرزمین خود اطلاق می گردد. برای هر کدام از آنها تعداد تعیینی مبتنی بر ویژگی های جغرافیایی و وسعت کشورها در نظر گرفته شده است. به طور کلی سهمیه فعال نباید بیشتر از سهمیه منفعل باشد.

یک کشور عضو معاهده برای انجام پرواز شناسایی، باید حداقل 72 ساعت قبل ورود خود را به کشور منفعل اعلام کند، همچنین کشور منفعل طی 24 ساعت فرصت دارد درخواست را آنالیز کند. نکته قابل توجه این است که کشور پذیرنده اجازه ندارد بعضی مناطق را پرواز ممنوع اعلام کند، مگر در شرایط خاصی که ممکن است برخورد هوایی صورت بگیرد یا در فرایند انتقال باشد، البته تأکید این پیمان بر شناسایی مراکز و فعالیت های نظامی است. برای ورود و خروج هواپیمای شناسایی نیز نقاط خاصی در نظر گرفته شده است و سوخت گیری هواپیما نیز در میدان ها مخصوصی انجام می گردد.

البته چارچوب تعیینی برای میزان وضوح دوربین ها، حسگرها و تجهیزات رصدِ هواپیماهای شناسایی در نظر گرفته شده و اگر کشوری میخواهد از موارد پیشرفته تر استفاده کند، حتماً باید به تأیید نمایندگان کشورهای مشارکت نماینده پیمان برسد. بنابراین هر کشور پذیرنده، قبل از انجام پرواز شناسایی حق دارد هواپیما را بازرسی کند و از میزان وضوح تجهیزات مشاهده ای آن مطمئن گردد که از مقدار معین شده فراتر نمی رود. پس از جمع آوری اطلاعات کشور ناظر باید یک نسخه از تمام آن را به کشور پذیرنده بدهد و سایر کشورهای عضو نیز می توانند گزارش های آن را دریافت نمایند. در واقع سایر کشورها برای داشتن تمامی داده های به دست آمده باید آن را از کشور ناظر خریداری نمایند.

چرا آمریکا از پیمان آسمان های باز خارج شد؟

در تازه ترین ادعاها، واشنگتن اعلام نموده است که روسیه در حین پروازها بر فراز خاک ایالات متحده آمریکا، محل اقامت رئیس جمهور آمریکا یعنی کاخ سفید و باشگاه گلف او را نیز رصد می نماید. اگرچه این ادعا بر اساس ضوابطی در معاهده تنظیم شده چندان مورد قبول نیست، بدین معنا که این پروازها غیرمسلح انجام می گردد و بروز چنین اتفاقاتی حتماً در قبل از امضای معاهده پیش بینی شده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

البته قبل از آن مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، خودداری روسیه از ارائه مجوز پرواز بر فراز مناطقی از خاک خود را به عنوان موارد نقض معاهده عنوان نموده بود. گفته می گردد که در سپتامبر 2019، مسکو اجازه پرواز شناسایی در محدوده ای که در آن مانور نظامی انجام می داد را به آمریکا و کانادا نداد.

این اظهارات حداکثر طی سه سال گذشته از سوی مقامات آمریکایی مطرح می گردد، اما در سال 2014 مایک راجرز، عضو مجلس نمایندگان آمریکا که در کمیته نیروهای مسلح فعالیت می کرد، از باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا خواسته بود تا حق استفاده از هواپیماهای جدید روسیه در حریم هوایی آمریکا را محروم کند. چنین اظهاراتی عمدتاً در راستای پیشرفت تکنولوژی شناسایی روسیه مطرح شده است. اینگونه نظراتِ فنی بارها از زبان کارشناسان و مسئولان نظامی و دفاعی آمریکا مطرح شده است که به نوعی، ادامه پروازهای شناسایی را به ضرر خود عنوان کردند. برای نمونه در مارس 2016، ژنرال آمریکایی به نام وینسنت استوارت، اعضای خود را به یک نکته جلب کرد که چیزهایی که شما می توانید مشاهده کنید، در واقع میزان داده هایی است که می توانید جمع آوری کنید و پس از پردازش آنها کاری را انجام می دهید. به نظر من این اطلاعات به روسیه اجازه می دهد تا اطلاعات مهم و باور نکردنی درباره زیرساخت های مهم، پایگاه ها و بنادر ما به دست بیاورد.

بنابراین بیان این دلیل که مزایای طرف روسی برای به دست آوردن اطلاعات افزایش یافته است را می توان مبنایی برای خروج آمریکا از پیمان آسمان های باز دانست. در واقع گفته های مقامات آمریکایی را می توان به دو دسته فنی و سیاسی تقسیم کرد. دلایل اصلی برای خروج در همان اظهارات فنی نهفته است که واشنگتن نمی خواهد داده های بیشتری در اختیار روس ها قرار بگیرد. ادعاهای سیاسی آن نیز سناریویی است که فقط زمینه سازی برای خروج آمریکا از این پیمان است، عجله مقامات آمریکایی در اعلام تخلف طرف روسی و اصرار سریع برای خارج شدن از معاهده خود بیانگر کوشش های از پیش معین شده واشنگتن است.

روس ها فریب اظهار تأسف ها را نمی خورند!

ایالات متحده آمریکا از یک پیمان به نام آسمان های باز خارج شده، اما این کشور همچنان عضو اصلی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. پیمانی که قواعد هماهنگ نماینده و لازم الاجرایی دقیق تری دارد. بنابراین نباید فراموش گردد که واشنگتن پیش از هر چیز عضو ناتو است. در واقع معاهداتِ تأسیس ناتو به صراحت اعضای خود را ملزم می نماید که هرگونه اطلاعات مربوط به مسائل امنیتی را به یکدیگر منتقل نمایند.

ایالات متحده آمریکا به نوعی امیدوار است که متحدانش از یک سو مانع پروازهای شناسایی روسیه بر فراز تأسیسات نظامی آمریکا در اروپا شوند و از سوی دیگر از آنها انتظار دارد که تصاویر تهیه شده از خاک روسیه را نیز با مسئولان دفاعی آمریکا در میان بگذارند. در واقع مسئله اصلی این است که اروپایی ها چگونه می توانند به روسیه تضمین دهند که اطلاعات گردآوری شده در چارچوب پیمان آسمان های باز را به آمریکا ارائه نمی دهند. در این شرایط که اگر اطلاعات را در اختیار واشنگتن نگذارد، تخلف از رعایت معاهدات ناتو یا به نوعی عدم همکاری با شریک خود محسوب می گردد و اگر آنها را ارائه دهد تخلف در پیمان آسمان های باز است.

به طور کلی کرملین خروج آمریکا را سرانجام این معاهده یا به بیان بهتر بی اهمیت شدن آن می داند. بنابراین مسکو ابتدا از شرکای خود در معاهده پیمان آسمان باز خواسته است تا تضمین هایی را بدهند که داده های پروازهای خود را به وسیله روسیه به خاک آمریکا منتقل نمی نمایند. روسیه واکنش های اصلی خود نسبت به خروج آمریکا را موکول به رفتار آیندهِ کشورهای باقی مانده در معاهده نموده است. البته وزارت امور خارجه این کشور صراحتاً اعلام نموده که دست مسکو برای اتخاذ هرگونه تصمیمی باز خواهد بود و تصمیمات بعدی به زودی اعلام خواهد شد.

بعضی کارشناسان روس این اتفاق را به ضرر خود آمریکا می دانند، زیرا معتقدند آمریکا برای به دست آوردن این اطلاعات به وسیله ماهواره، محدودیت دارد و تا 40% این امکان وجود دارد، چراکه بیشتر روزهای سال در روسیه ابری است و این خود محدودیت بزرگی است. البته این موضوع در صورتی تحقق پیدا می نماید که موارد گفته شده برای تضمین، تعیین شده باشد.

یادداشت از میکائیل مدیرروستا