نخستین کتاب مقدس چاپ شده ارمنی در موزه وانک - دیتاپد

در بخش کتاب ها و نسخه های خطی با مجموعه بی نظیری از کتاب های مقدس رو به رو می شوید که هر یک در زمان های مختلفی نوشته شده اند. یکی از جالب ترین آن ها، نخستین کتاب مقدس چاپ شده به زبان ارمنی است. خوب است بدانید که این کتاب در شهر آمستردام هلند و در سال 1666 میلادی به چاپ رسیده است .

در سال های 1905-1906 میلادی به تلاش طاطاووس هونانیان، فرزند هاروتون هونانیان، نویسندهٔ کتاب تاریخ جلفای اصفهان، اتاق هایی در ضلع شاقتصادی حیاط کلیسای وانک برای نگهداری و نمایش کتاب ها، نسخه های خطی و اشیای تاریخی ساخته شدند. این اتاق ها تا 1930 میلادی به طور هم زمان به منزلهٔ موزه و کتابخانه مورد استفاده قرار می گرفتند.با هدایت سرکیس خاچاطوریان در ساختمان مزبور تغییراتی داده شد در سال 1930 میلادی موزه وانک قرار گرفت. در انبار کلیسای وانک و سایر کلیساها و خانه های ارمنیان تعداد بسیاری تابلو و اشیای عتیقه و نفیس وجود داشت. آن اشیاء و آثار هنری جمع آوری و در سالن موزه در معرض دیدن قرار داده شد.

در 1968 میلادی با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و سیاسی جلفا؛ موزهٔ نو در شمال محراب کلیسای وانک بنا گردد. ساخت بنای موزه در مه 1971 میلادی به اتمام رسید. به پیشنهاد پیشوای روحانی ارمنیان، خلیفه گارِگین سرکیسیان، از آرپاک مخیتاریان، باستان شناس و شرق شناس ارمنی و مسئول بخش اسلامی موزهٔ سلطنتی بروکسل، برای طبقه بندی اشیا و موزه آرایی دعوت به عمل آمد. پس از اتمام کار مخیتاریان، در 23 سپتامبر همان سال، موزهٔ قدیمی تعطیل و جا به جایی اشیای موزه آغاز شد.

یکی از معروفترین آثاری که در موزهٔ کلیسای وانک نگهداری می گردد تار مویی است متعلق به دختری هیجده ساله که واهرام هاکوپیان در سال 1974 میلادی جمله ای از کتاب تورات را به زبان ارمنی با قلمی از جنس الماس بر روی آن نوشته است این اثر در سال 1975 به موزه اهدا شده و بازدیدکنندگان می توانند این جمله را با میکروسکوپی که به همین منظور در محل تعبیه شده است بر روی مو مشاهده کنند.

بخش های موزه کلیسای وانک

طبقه بندی اشیای موزه چنین است که هر غرفه به صورت مجموعه ای مجزا درآمده که در عین حال با غرفه های دیگر هماهنگی دارد. بعد از تأسیس موزه تا به امروز آثار فرهنگی بسیاری به اشیای موزه اضافه شده است که یا شورای خلیفه گری ارامنه اصفهان آن ها را خریداری نموده یا اشخاص آن ها را به موزه اهداء نموده اند. در نتیجه به مرور غرفه های نوی به موزه اضافه شده است.

کتاب ها و نسخه های خطی

هفتصد و ده جلد کتاب خطی است که نزدیک به دویست جلد آن تورات، انجیل و کتب مقدس است که به خط و زبان ارمنی بر روی پوست و کاغذ نوشته شده است. بعضی از این کتاب ها دارای سرفصل های طلاکاری شده می باشد.

تابلوهای گچ بری و نقاشی

تابلوهای نقاشی موزه نیز مجموعه ای ارزنده از آثار هنری نقاشان اروپایی و ارمنی هستند. این تابلوها که بر روی کرباس، پوست، چرم، فلز و شیشه کشیده شده اند.

آثار فلزی

مجموعه آثار فلزی این موزه مشتمل بر زیورآلات طلا و نقره، کمربند، قلاب شنل، سینی، انواع جعبهٔ صلیب، عودسوز، ظرف روغن مقدس و غیره است.

منسوجات (دست بافته ها و رودوزی های سنتی)

این منسوجات را می توان به سه گروه: الف) لباس های مذهبی روحانیان ارمنی؛ ب) قطعات پارچه ای مورد استفاده در مراسم کلیسا و ج) نمونه هایی از پوشاک سنتی ارمنیان جلفا تقسیم کرد.

ظروف چینی و سفالی

غرفهٔ بزرگی در موزهٔ کلیسای وانک به ظرف چینی و سفال اختصاص داده شده. این ظروف از نظر نقش ها و موضوعات تزیینی تنوع فراوانی دارند.

فرمان ها

این فرمان ها متعلق به سده های هفدهم تا نوزدهم میلادی و موضوع بیشتر آن ها دربارهٔ مهاجرت ارمنیان، دادن امتیازات تجاری و مذهبی به ارمنیان جلفا و چگونگی گرفتن اقتصادیات از اهالی و تجار جلفایی است.

آثار چوبی

این بخش شامل انواع ساعت، مبلمان، شمعدان، جعبه، صلیب، تابلوهای منبت کاری و غیره است.

غرفهٔ صنعت چاپ ارمنی

تنها آثار به جای مانده از این چاپخانه عبارت اند از: تعدادی حروف، کتاب هایی که اولین بار در نقاط مختلف جهان به زبان ارمنی چاپ شده اند و نیز نمونه هایی از هنر کتابت در آن دوران مانند انواع جلد سوخت، معرق، ضربی و روغنی مرصع و مذهب متعلق به سده های هفدهم تا هجدهم میلادی.

غرفهٔ یپرم خان

شامل وسایل شخصی، عکس ها و مکاتبات شخصی یپرم خان است. اشیای این غرفه در 1974 میلادی به موزه اهدا شده اند.

غرفهٔ نسل کشی ارمنیان

شامل کتاب های منتشر شده دربارهٔ نسل کشی ارمنیان به زبان های مختلف، نمونه هایی از مکاتبات سلاطین عثمانی و غیره است.

مسکوکات

سکه های موزهٔ کلیسای وانک به سه دستهٔ الف) سکه های قبل از تاریخ؛ ب) سکه های دوران اسلامی و ج) سکه های دوران پادشاهی ارمنی کیلیکیه تقسیم می شوند که همگی آن ها در دههٔ 1970میلادی به موزه اهدا شده اند.

غرفهٔ اولین جمهوری ارمنستان

نمونه هایی از مدارک رسمی دولتی، که در این تاریخ مورد استفاده بوده اند، در این غرفه به نمایش گذاشته شده است از جمله گذرنامه ها، تمبرها، اسکناس ها، سکه ها و اوراق مربوط به یاری اقتصادی ارمنیان جلفا به دولت تازه تأسیس ارمنستان در آن تاریخ. این غرفه در 1975 میلادی افتتاح شده است.

منبع:سیـری در ایـران