فعالیت بولدوزرها در ارگ علیشاه متوقف می گردد؟ - دیتاپد

به گزارش خبرنگاران، مورخان زیادی تبریز را عنوان دار شهر پیشتاز در عرصه تمدن و فرهنگ می دانند؛ چراکه بسیاری از اولین های تاریخ ایران مانند اولین چاپخانه، اولین سینمای عمومی، اولین کودکستان و اولین مدرسه کر و لال های ایران، ادبیات نوین، نمایشنامه نویسی به زبان فارسی و آذری و اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد در تبریز بوده است. تا جاییکه صمد سرداری نیا، تاریخ نگار و پژوهشگر آذربایجان کتابی با عنوان تبریز شهر اولین ها به نگارش درمی آورد.

ارگ علیشاه، این بنای تاریخی 700 ساله در زمان علیشاه از وزیران ایلخانی با هدف احداث یک مسجد ساخته شد. هرچند که این مسجد با مرگ علیشاه هیچ وقت کامل نشد، ولی سال ها بعد در زمان جنگ با روس ها بقایای دیوارهای مستحکمش کاربری قلعه پیدا کردند تا دژی گردد که از مردم در مقابل دشمنان محافظت کند.

سکانس اول: تخریب سختِ بنا با دینامیت!

بی مهری ها به این بنا ریشه در دوران پهلوی دارد؛ علیرغم اینکه ارگ تاریخی در همان سال های ابتدایی حکومت پهلوی (1310) به ثبت ملی رسید، اما بخش های اضافه شده به دیوارهای اولیه در دوران قاجار، مانند عمارت کلاه فرنگی تخریب شد. سال های پس از انقلاب نیز دیواره شرقی و آنچه که از دیوارهای غربی مانده بود در امان نماند و تخریب شد. استحکام این بنا آنقدر زیاد بود که در آن سال ها برای از میان برداشتن اش مجبور به دو نوبت استفاده از دینامیت شدند! محلی های آن منطقه می گویند از موج انفجار دینامیت ها، شهر لرزید و شیشه ها شکست، ولی ارگ علیشاه از جایش تکان نمی خورد…

سکانس دوم: زمینش را کندند، بنایی دیگر در عرصه اش ساخته شد

یک دهه بعد و در سال 75، به بهانه اینکه کلنگ این محوطه تاریخی با هدف یک مسجد به زمین خورده است، تصمیم گرفته شد مسجدی در محوطه ارگ بسازند. به عبارت دقیق تر، مصلایی بزرگ درست در حریم بنای به جامانده از ارگ ساختند. روزهایی که ماشین آلات سنگین در محوطه ای تردد می کردند که هنوز کاوش نشده و دست نخورده مانده بود.

این اقدام افکار عمومی را خدشه دار کرد و مردم و رسانه ها از هر جناحی اعتراض کردند. گودبرداری پیش پایِ ارگ، آثاری را از دل خاک بیرون آورده بود که در همان شلوغی ساخت و سازها گم و تخریب شدند.

اعتراض ها نتیجه نداد و بنای دوم با ساخته شدن در محوطه ارگ، حریم بصری شرقی اش هم از میان رفت. اگرچه از این مصلی بهره برداری شده است، ولی بخش های ناتمام مصلی، تردد ماشین آلات سنگین را در محوطه راحت نموده و ساخت و سازها را تا قسمت جنوبی محوطه ادامه داده است.

سکانس آخر: نمازگذاران پارکینگ می خواهند

امروز درست دو دهه از احداث مصلی می گذرد که خبر رسیده حدود یک ماه است مجددا رفت و آمد ماشین ها در محوطه آغاز شده است.

دوستداران میراث فرهنگی و مردمی که این بنا را نمادی از مقاومت و هویت شهرشان می دانند، پرس وجو می نمایند.

واکنش ها علیه کنش ها

به همین دلیل انجمن دوستداران میراث فرهنگی تبریز در تاریخ 15 آبان ماه سال جاری در نامه ای به محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، از او برای توقف احداث پارکینگ، ورود به مسئله و جلوگیری از ادامه خاک برداری را تقاضا کردند.

دو روز گذشت تا بالاخره اداره کل میراث فرهنگی استان، 17 آبان ماه به خاک برداری های عرصه ارگ علیشاه واکنش نشان داد. مرتضی آبدار بخشایش مدیریت این اداره کل در مصاحبه ای بیان کرد که هیچ ساخت و سازی خارج از ضوابط میراث فرهنگی در حریم ارگ انجام نخواهد گرفت.

آبدار در صحبت هایی گفته بود که طی جلسه ای با بنیاد مصلی (متولیِ ساخت بنای مصلی و پارکینگ آن) ادامه عملیات به بعد از آنالیز مجدد باستانشناسی و اعلام نظر کارشناسان سازمان موکول شده است. این پارکینگ که از طرفی در حریم خانه تاریخی فتح اله یِف است، با ساخته شدنش ممکن است به حریم بصری آن هم آسیب بزند. به همین دلیل آبدار در بخشی دیگر از مصاحبه اش اشاره نموده بود که با ساخت و ساز در حیاط خانه فتح الله یف به منظور ایجاد پارکینگ زیرزمینی و در حد کف (صفر-صفر) انجام خواهد گرفت و بنایی خارج از کف حیاط احداث نمی گردد.

اما فقط چند ساعت پس از این اظهارنظر، ویدئویی در شبکه های اجتماعی مجازی پخش شد که از ادامه فعالیت ماشین های سنگین در این محوطه خبر می داد. تا اینکه روز گذشته - 18 آبان ماه - خبری مبنی بر توقف پروژه ساخت پارکینگ در حریم ارگ علیشاه از طرف معاونت میراث فرهنگی سازمان منتشر شد.

محمدحسن طالبیان نیز از اعزام هیاتی از کارشناسان به تبریز اطلاع داد و گفت: در دو روز گذشته با مقامات استانی تبریز تماس گرفته و نامه به مصلی و شهرداری از طرف مدیر استان ارسال شد و در حال حاضر پروژه احداث پارکینگ متوقف شده و هیاتی از کارشناسان نیز به تبریز اعزام شدند. گزارش کارشناسان پس از آنالیز هفته آینده به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال می گردد تا تصمیمی دقیق و همه جانبه ای در جهت حفاظت از ارگ علیشاه گرفته گردد.

مجوزی برای احداث پارکینگ صادر نشد

پس از این صحبت ها، مرتضی آبدار بار دیگر روز سه شنبه (18 آبان ماه) در گفت و گو با خبرنگاران در جواب این سوال که آیا کسانی که در محوطه تاریخی ارگ مشغول خاکبرداری هستند، مجوزی برای فعالیت شان دارند؟ بیان کرد: فعالیت در محدوده های تاریخی نیازمند مجوز است که این گروه مجوز این کار را نداشته اند. در مذاکراتی که ما با بنیاد مصلی انجام دادیم، قرار شد تا فعالیت شان موقتا تا پس از اعلام نظر کارشناسان اعزامی از سازمان مرکزی متوقف گردد.

او ادامه داد: ما به وظایف قانونی خود عمل نموده ایم و از آن جا که فعالیتی بدون مجوز اجرا شده است، ما هم در حال پیگیری هستیم و به همین دلیل درخواست اعزام کارشناس از تهران را دادیم و این افراد فردا در تبریز خواهند بود.

آبدار در بخش دیگری از صحبتش با اشاره به کاوش نشدن زمین این محوطه، گفت: مجوز کاوش محوطه های تاریخی از سازمان مرکزی (پژوهشگاه میراث فرهنگی) باید صادر گردد و ما بدون مجوز آن ها نمی توانیم کاری انجام دهیم.

مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی همچنین درباره فعالیت شبانه ماشین ها در محوطه توضیح داد: از دوشنبه شب دیگر گودبرداری صورت نگرفته و فقط ماشین ها مشغول خاک برداری بودند، به دلیل اینکه فعالیت ماشین های کمپرسور در طول روز در محدوده مرکز شهر ممنوع است، شبانه این کار را می کردند.

به گزارش خبرنگاران، از آن جایی که نمونه این اتفاق در بافت های تاریخی شهرهای مختلف مانند یزد در ماه های گذشته اتفاق افتاده بود و با وجود دستور توقف از سوی مقامات مختلف شهری متاسفانه شبانه تخریب محوطه های تاریخی انجام می شد، باید دید دستور معاون میراث برای توقف عملیات خاک برداری در محوطه ارگ علیشاه تا چند روز اعتبار دارد و چه زمانی بار دیگر فعالیت ماشین ها این محوطه تاریخی را تهدید می نمایند؟