انتها تلخ گلادیاتورهای ایرانی، پهلوانانی که کارتن خواب شده اند! - دیتاپد

مانند سال جاری که گردشگران زیادی به همان محل همیشگی برگزاری این مسابقه یعنی گود زینل خان رفتند و دور تا دور گود نشستند تا گلادیاتورهای ایرانی مسابقه دهند. سال جاری از کشورهای ازبکستان و قزاقستان هم ورزشکارانی در این مسابقات شرکت نموده بودند. سال بعد و سال های بعدتر هم، آنها به همین مکان می فرایند. تاریخچه این رشته ورزشی مربوط به چند سال اخیر نیست. اصلا استان خراسان شمالی است و همین کشتی با چوخه.

گلادیاتورهایی با منش پهلوانی

از قدیم بومیان استان برای این کشتی اهمیت خاصی قائل بودند و در پرورش پهلوانان این رشته ورزشی می کوشیدند. این کشتی که به طور سنتی در مراسم عروسی روستاییان هم برگزار می شد، بعدها توسعه پیدا کرد و مسابقاتش تقریبا به طور مرتب در نواحی شمالی استان و گاهی هم در مشهد هنوز هم برگزار می گردد.

بومیان و پیشکسوتان خراسان شمالی گشتی گیران خود را معمولا گلادیاتورهای ایرانی می نامند که برخلاف گلادیاتورهای غربی خلق و خوی پهلوانی دارند. آنها پهلوانان خود را گلادیاتورهایی می نامند که در کنار کوشش برای مبارزه جسمانی، منش پهلوانی را هم دنبال می نمایند.

مشهورترین مسابقات کشتی باچوخه در استان خراسان شمالی و در فصول مختلف انجام می گردد، منتها رقابت های اصلی در روز چهاردهم فروردین ماه در گود چشمه زینل خان اسفراین که مهد کشتی باچوخه است، برگزار می گردد.

این بار و در شروع فصل تابستان، بعضی از قهرمانان این رشته ورزشی برای خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری به صورت نمادین مسابقه اجرا کردند.

این بار هم مانند همواره مدت مسابقه چوخه ‪ 10‬دقیقه بود که اگر در این مدت نتیجه مسابقه معلوم نگردد، کشتی گیران با استراحت کوتاهی، پنج دقیقه دیگر نیز به مسابقه ادامه می دهند تا پهلوان اول تعیین گردد. کشتی گیران آستین ها را تا آرنج بالا زدند کمر بندی پارچه ای به میان بستند و دامن های چوخه را برای آنکه مانع فعالیت دست و پا نگردد برگرداندند و زیر کمر بند محکم کردند و شلوار را نیز تا زانو بالا زدند و با پاهای برهنه زیر نظر داوران کشتی گرفتند.

ما نباشیم کشتی با چوخه هم نیست

در کشتی با چوخه کسی پیروز است که پشت حریف را به خاک برساند. معمولا در این مراسم ساز و دهل نیز می نوازند و تماشاگران کشتی گیران را تشویق می نمایند و به برنده یک راس گاو یا یک راس گوسفند جایزه می دهند.

پس از انتها این مسابقه هیجان انگیز میان گلادیاتورهای قهرمان، دردودل های دو نفر از آنها و تشریح شرایط قهرمانان این رشته ورزشی، پرده از اسرار زندگی این گلادیاتورهای ایرانی برمی دارد و درباره کسانی صحبت می نمایند که در زمین مبارزه قهرمان بودند ولی بازی را به زندگی باختند. خیلی از آنها دیگر قهرمان خودشان هم نیستند. فراموش شده اند و در گوشه و خیابان های اسفراین می توان آنها را دید.

اینها را هادی قدیمی می گوید. جودوکار و قهرمان استان خراسان شمالی، قهرمان مسابقات ترکیه، بازی های آسیایی تایلند و مسابقات داخل سالن لبنان.

عرق روی صورت هادی قدیمی، نه فقط در میدان ورزش که گاهی سر ساختمان ها هم در می آید! همان زمان که او برای کاشی کاری ساختمان های بلند کارگری می نماید. او می گوید که این رشته ورزشی در حال از بین رفتن است.

قدیمی معتقد است: این رشته ورزشی علاقه مند زیاد دارد اما چون هیچ حمایتی از ورزشکارانش نمی گردد، کسی به سراغش نمی رود. هر بار مسئولی در زمان مسابقات به دیدن این برنامه آمد و برای جمع کردن رای انتخاباتی وعده های رنگین دادند اما وقتی پروازشان در تهران نشست از یادشان رفتیم.

هادی می گوید وقتی به استادیوم شهر می فرایند، آنها را که قهرمان دنیا هستند، پشت در سالن نگه می دارند تا هزینه 5 تا 25 هزار تومانی سالن را بپردازند. حتی مدیران استادیوم ها برای او از نداشتن پول آب و برق و تعطیلی استادیوم هایشان درد و دل می نمایند.

او که 23 سال بیشتر ندارد نگران آینده کاری و ورزشی اش است. روزی 12 هزار تومان پول ورزش و تمرینش می گردد. با این حال از الان برای مسابقات سال 95 تمرین می نماید. آنهم به خاطر ورزش شهر. او می گوید: ما اگر نباشیم کشتی با چوخه هم دیگر نیست.

حریف رفیق!

هادی قدیمی با 50 مقام استانی، کشوری و دنیای، حریف و رفیق یاسر خدا کانلو است. آنها با هم مبارزه می نمایند و مربی یکدیگرند. چون پیشکسوتان کشتی با چوخه دیگر حاضر نیستند برای این رشته ورزشی درحال فراموشی، هزینه نموده و وقت بگذارند تا نیرو پرورش دهند. چون از این رشته ورزشی تعداد انگشت شماری ورزشکار باقی مانده است.

یاسر هم مانند هادی کارگری می نماید با این تفاوت که از این راه باید نان زن و بچه اش را هم بدهد او کمتر از هادی وقت دارد تا به تمرین در رشته های ورزشی دیگر بپردازد. این کار پول می خواهد و نیرو. با این حال یاسر 27 ساله توانسته 12 سال در این رشته ورزشی کار کند و زمانی که مسابقات اسفراین در سطح بین المللی برگزار گردید، مقام اول را به دست آورد.

پهلوانانی که کارتن خواب شده اند!

او می گوید که خیلی از کشتی گیران سابق خراسان شمالی را می بیند که در گوشه و کنار خیابان ها از فرط بیکاری کارتن خواب و یا معتاد شده اند. خیلی از آنها ده سال پیش در مسابقات افتخار آفرین بودند اما الان کارتن خواب هستند. آنها که همت بیشتری دارند کارگری می نمایند. ما هم که مانده ایم آخر راهیم. دیگر به وعده مسئولان اعتماد نداریم!

آنها هر زمان که از مسابقات کشورهای خارجی برمی گردند با یک حلقه گل رو به رو می شوند که با منت دور گردنشان می اندازند. سال جاری هم قرار بود جایزه مسابقه آنها در اسفراین چهار میلیون تومان باشد اما تنها دو میلیون تومان آن را دادند.

کشتی گیران بیکار را می توان در جای جای اسفراین دید. مانند موسی که خودش زمانی کشتی گیر معروفی بوده و الان تن نحیفش یک ساعت هم دست از سر سیخ و آتش بر نمی دارد! موسی مسابقه کشتی گیران را تماشا می نماید اما حتم دارد حریف کسی نیست.

امیری هم یکی از پهلوانان پیشکسوت کشتی با چوخه است که به همراه قهرمانان این رشته ورزشی به گود زینل خان آمده بود.

او هم در اعتراض به شرایط نامناسب کشتی با چوخه در اسفراین می گوید: هرچند که این رشته ورزشی در میان ایرانی ها شناخته شده و قهرمانان کشتی با چوخه را گلادیاتورهای ایرانی با خلق و خوی پهلوانی می نامند اما در استان به آنها توجهی نمی گردد تا جایی که هنگام تمرین فکرشان درگیر مسائل معیشتی و کارشان است.

حکایت یک میراث فراموش شده

این رشته ورزشی سنتی در سال 88 به عنوان میراث ناملموس خراسان شمالی در فهرست ملی به ثبت رسید. اما تنها شماره ثبت گرفت. دیگر کسی به این فکر نکرد که باید از آن محافظت هم گردد. مانند هر نوع میراث دیگر. فقط آن را ثبت کردند و لابد گفتند که ورزشکارانش بیشتر از همه دلشان به حال کشتی با چوخه می سوزد و هر طور هست آن را حفظ می نمایند.

میدان 60 هزار نفری سال بعد هم میزبان گردشگران ایرانی می گردد میدانی که به گود زینل خان مشهور است و چند سال پیش ساختمانی نزدیکش ساختند که جایگاهی باشد برای نشست سران و بزرگانی که برای دیدن مسابقه به خراسان شمالی رفته اند.

از آن بالا همه چیز زیباست دیدن میدان تاریخی زینل خان و مبارزه گلادیاتورها با هم. اما کدامشان می دانند مبارزه این گلادیاتورها برای زندگی سخت تر از مبارزه آنها داخل گود زینل خان است و از همه گلادیاتورهای خراسان شمالی امروز تنها ده نفر باقی مانده اند؟

گزارش و عکس: فاطیما کریمی