خبرنگاران کشف کتیبه ساسانی در نقش رستم فارس - دیتاپد

حمید فدایی، دوشنبه بیان داشت: در بالای کوه حسین که منتهی به نقش رستم است نیز تعداد زیادی نقش و نگار و کتیبه وجود دارد و حتی برخی از آنها برای نخستین بار کشف و گزارش می شوند و در حال حاضر نیز یک کتیبه جدید که به خط پهلوی نگاشته شده و متعلق به دوره ساسانیان است در این محل کشف شده که کارشناسان در حال خوانش آن هستند.

وی ادامه داد: کتیبه ای که در بالای کوه حسین یافت شده، به ظاهر کتیبه ساده تری است و بی شک در بالای این کوه شاهد اتفاقات زیادی خواهیم بود، دیواری که در پایین کوه وجود دارد در بالای کوه نیز حدود پنج کیلومتر و باضخامت زیاد، ادامه پیدا می کند.

او بیان نمود: به نظر می آید که این محوطه مقدس بوده و به غیر از دیوار، آثاری از قلعه، بند دوره هخامنشی و شواهدی از آثار تحت الارضی موجود است که شامل قطعات سفال است و نشان از استقرار دوره های مختلف تاریخی در این مکان دارد و این بخش از نقش رستم، کمتر شناخته شده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین در مورد کشف کتیبه ای جدید در نقش رستم که سال 98 خبرساز شده بود، گفت: آن کتیبه در آرامگاه داریوش یافت شد و تنها آرامگاه هخامنشی که در نقش رستم کتیبه دارد، آرامگاه داریوش است.

فدایی اضافه کرد: تقریبا تمام کتیبه های آرامگاه داریوش خوانده شده است و آنچه سال 98 خبرساز شد، بخشی بود که در سال های گذشته از میان لایه های رسوبی خارج شده بود اما از دید پژوهشگران برای خوانش دورمانده بود. از این رو سال گذشته مجدد خوانده شد.

وی با اشاره به اینکه در سال گذشته، 2 کارگاه خیلی مهم در نقش رستم برپا شد که بزرگ ترین آنها در آرامگاه خشایارشا بود، گفت: در حوزه حفاظت های اضطراری در این آرامگاه کارهای خوبی انجام گرفت.

به گفته فدایی، در نقش رستم چهار نیروی کارشناس بازسازی و یک استادکار در آرامگاه خشایارشا فعال هستند.

او ادامه داد: در کنار این آرامگاه، کار حفاظت از نقش برجسته هرمز دوم که از جمله نقش های ساسانی در مجموعه نقش رستم است در زمستان سال 98 آغاز کردیم و اگرچه این نقش برجسته، بسیار فرسوده و آسیب دیده است اما عملیات پاکسازی و استحکام بخشی آن ظرف چند روز آینده به انجام خواهد رسید.

تهیه پفراینده میراث جهانی نقش رستم

فدایی با اشاره به تهیه پفراینده ثبت جهانی نقش رستم، گفت: قرار است این پفراینده، متممی بر پفراینده تخت جمشید باشد و سال هاست که در مورد پفراینده نقش رستم در حال رایزنی بودیم اما به طور ویژه از 2 سال گذشته، نقش رستم را به یک پایگاه دائمی تبدیل کردیم که قبل از آن بیشتر در تخت جمشید بودیم و حضور به صورت کارشناسی و مطالعات پژوهشی در نقش رستم کمتر بود.

وی گفت: برای آنکه بتوانیم پفراینده جهانی نقش رستم را کامل کنیم، بررسی و مستند نگاری را نه تنها در نمای جلویی و پایین کوه حسین، بلکه در بالای کوه دنبال کردیم و افزون بر این در سال 95 با استفاده از فناوری های موجود، نقشه برداری دقیقی از داخل و بالای کوه حسین تهیه کردیم که این اطلاعات برای پفراینده مورد نیاز بود.

او اضافه کرد: هم اینک پنج کارشناس در زمینه حفاظت، باستان شناسی و کارشناسی در مجموعه نقش رستم حضور دارند تا بتوانیم اطلاعات مربوط به این پفراینده را به صورت عملی تهیه کنیم.

بخش عمده نقش رستم هنوز ناشناخته است

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: بیشتر افراد به صورت عادی، نمای جلوی نقش رستم را که همانا آرامگاه ها هست، مشاهده می کنند در حالیکه نباید فراموش کرد که مجموعه نقش رستم، یک محوطه بسیار بزرگ است که بخش عمده و نادیده این محوطه در بالای کوه حسین واقع شده است که در واقع این مکان را به شهر مردگان می شناسیم و در دوره هخامنشیان رونق زیادی داشت، ضمن اینکه در پیشینه این منطقه آثاری از دوره عیلامی ها نیز وجود دارد.

فدایی ادامه داد: البته در دوره هخامنشیان اتفاقات زیادی در این منطقه رخ داده و این مکان از جایگاه مقدسی برخوردار بوده و همین امر موجب شد که در دوره ساسانیان اهمیت این منطقه نه تنها کمرنگ نشود بلکه توسعه بیشتری پیدا کند و ساختارهای معماری زیادی در این دوره به آن اضافه شود.

وی اضافه کرد: دیواری که در مقابل آرامگاه ها داریم به احتمال زیاد متعلق به دوره ساسانیان است و بخش عمده ای از اتفاقات تاریخی، بالای کوه حسین است که هنوز آنها را مشاهده نکرده ایم و این آثار نه تنها برای بازدیدکنندگان قابل رویت نیست بلکه بسیاری از متخصصان نیز شاید دسترسی به آن مناطق نداشته باشند.

اگر باران ببارد

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین به موضوع کاهش سطح آب های زیرزمینی و به وجود آمدن شکاف ها و ترک هایی که در تخت جمشید و نقش رستم ایجاد شده گفت: در یک دهه گذشته با پدیده خشکسالی روبرو بودیم و از حدود هفت سال قبل شاهد نمایان شدن شکاف ها و ترک ها در نقش رستم هستیم.

فدایی ادامه داد: بنا بر نظر کارشناسان اگر وارد دوره ترسالی که اکنون شواهد آن آشکار شده است، بشویم و این فرایند ادامه یابد، بخشی از زمین می تواند خود را ترمیم کند و می توان امیدوار بود که با ترمیم شرایط زمین، از گسترش شکاف ها و در نهایت فرونشست زمین جلوگیری شود.

وی اضافه کرد: ما نگران به وجود آمدن فرو چاله در نقش رستم و مجموعه تخت جمشید هستیم اما اگر زمین خود را ترمیم کند این نگرانی کاهش می یابد، ضمن اینکه در سال های پیشین، شکاف ها و یا ترک هایی که در این 2 یادمان تاریخی ایجاد شده را به صورت مستمر با مخلوط ریزی، که بتواند موجب استحکام این آثار تاریخی شود، پُر کرده ایم.

فدایی، در مورد شرایط کنونی شکاف های نقش رستم گفت: با وجود بارندگی های سال جاری، می توان گفت شرایط ترک ها و شکاف ها نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شده است، اما نباید فراموش کرد که در سال های گذشته بعد از هر بارندگی، بسیاری از شکاف ها شسته می شدند و به جای آنها آب در این مکان فرو می رفت لیکن از اسفند 98 تا به امروز با وجود چندین نوبت بارندگی، هیچ شکاف جدیدی در نقش رستم شاهد نبودیم، هر چند که این بدان معنا نیست که مشکل کاملا رفع شده بلکه باید به فکر راهکاری نهادینه تر باشیم.

به گفته وی، برداشت زیاد از حد اهالی شهرستان مرودشت از آب های زیرزمینی یکی دیگر از مسائل این منطقه است، به گونه ای که به گفته کارشناسان حدود 15 سال قبل، سطح آب های زیرزمینی در این شهرستان در حدود 20 متر بود اما اکنون این عمق به بیش از 200 متر رسیده است.

او بیان نمود: با وجود مشکل یاد شده، به جای آنکه مدیریت به سمت تغییر الگوی کشت در کشاورزی این شهرستان باشد، نه تنها این اتفاق نیفتاده یا کمتر افتاده، شالیکاری و برنج کاری نیز توسعه یافته است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اضافه کرد: برنج کاری بیشترین آب را نیاز دارد و اکنون نیازمند مدیریت برداشت از آب های زیرزمینی منطقه هستیم و این مهم یک وظیفه ملی است که دستگاه های مختلف باید از این امر حمایت کنند.

توسعه پایدار گردشگری، جایگزین مناسبی برای کشاورزی در منطقه مرودشت

فدایی بیان داشت: نباید فراموش کرد که بخش پایدار منطقه مرودشت، میراث فرهنگی است و توسعه بدون توجه به این بخش نادرست است و می توان گفت، میراث فرهنگی و توسعه پایدار گردشگری می تواند جایگزینی برای کشاورزی در این منطقه باشد.

او اضافه کرد: همواره در طول تاریخ، بحران کمبود آب در ایران بوده و همچنان ادامه دارد اما راه نجات این سرزمین، توجه به میراث فرهنگی غنی آن است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: این مجموعه جهانی متشکل از کاخ های تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد است و سال هاست به عنوان یکی از شناخته شده ترین مکان های گردشگری ایران است که در میان گردشگران داخلی و خارجی طرفداران بسیاری دارد، اما در پاسخ به چرایی اینکه نتوانسته توسعه گردشگری را به نحوی رقم زند که مردم منطقه با کسب درآمد از حضور گردشگران بتوانند راهکارهایی برای حفظ و توسعه پایدار میراث منطقه بیابند، باید گفت، چنین رویکردی به تخت جمشید حدود یک دهه قبل کمرنگ بود.

فدایی گفت: در سال های قبل کمتر به مساله کسب درآمد از محل رونق گردشگری در این منطقه پرداخته شد و مردم این منطقه نیز کمتر در این زمینه برنامه ریزی اقتصادی کردند اما ظرف یک دهه گذشته که به سبب خشکسالی، کشاورزی با چالش روبه رو شد این موضوع موجب شد تا مردم به فکر تغییر فرایند کسب درآمد خود بیفتند و اقتصاد به سمت گردشگری هدایت شود چنانکه در چهار سال گذشته با تقاضای زیادی برای ایجاد و تاسیس واحدهای بوم گردی روبه رو شدیم.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: کوشش کردیم قوانین سختگیرانه را در محدوده و حریم تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و… کمتر کنیم تا واحدهای بوم گردی بتوانند فعالیت خود را آغاز کنند و بدون تردید اگر حمایت های لازم از میراث فرهنگی و مقوله گردشگری محقق شود، می توانیم به پایداری منطقه امیدوار باشیم.

نقش رستم نام مجموعه ای باستانی در روستای زنگی آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت از توابع استان فارس است که در فاصله حدود 6 کیلومتری تخت جمشید واقع شده است.

این محوطه باستانی یادمان هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده است و از حدود سال 1200 پیش از میلاد تا 625 میلادی همواره مورد توجه بوده است. آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش برجسته ویران شده ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند.

سلسله ساسانیان از سال 224 تا 651 میلادی بر ایران حکمفرما بودند.

یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال 1979 میلادی با شماره 114در سازمان جهانی علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد. سلسله هخامنشی یا هخامنشیان که بنیانگذار آن کوروش بود از 550 تا 330 پیش از میلاد به مدت 220 سال بر ایران حکومت کردند.

مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله 60 کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.