بی تحرکی؛ مهم ترین عامل کمردرد ، نشستن طولانی مدت ممنوع - دیتاپد

دکتر محمدرضا عزیزی در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به اینکه طی دهه های گذشته اختلالات اسکلتی- عضلانی به طور روز افزون در سراسر دنیا در حال گسترش است، گفت: امروزه کمردرد به عنوان یک پدیده چند علتی و یک مشکل بزرگ در اکثر جوامع مورد توجه است. شیوع چشمگیر کمردرد در کنار هزینه های درمانی آن از دلایل توجه به کمردرد است.

وی ضمن بیان اینکه بیش از 85 درصد از مردم دنیا کمردرد را تجربه می کنند، ادامه داد: در کشور آمریکا دومین علت مراجعه به پزشک کمردرد بوده و سالانه بیش از 50 بیلیون دلار برای درمان این بیماری هزینه می شود. در انگلستان نیز کمردرد از عوامل اصلی عدم حضور در محل کار محسوب می شود. در سوئد نیز عامل اصلی از کار افتادگی و مرخصی های متعدد به شمار می آید و کمردرد دلیل عمده ناتوانی ها در سراسر دنیا محسوب می شود.

عزیزی دومین علت مراجعه به پزشک پس از سردرد را کمردرد معرفی کرد و افزود: طبق آمار سازمان بهداشت دنیای کمردرد از مهم ترین دلایل غیبت از کار بعد از سرماخوردگی، دومین دلیل عمده مراجعه به پزشک، سومین دلیل جراحی ها و چهارمین علت بستری به شمار می آید.

وی در ادامه گفت: طی غربالگری های اجرا شده در ایران کمردرد دومین بار بیماری را در کشور دارا بوده و حدود 7/5 درصد افراد جامعه مبتلا به کمردرد هستند. همچنین 80 تا 85 درصد ایرانی ها حداقل یکبار در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند که مهم ترین علت آن الگوی نامناسب زندگی مردم و بی تحرکی است.

این متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات با اشاره به مطالعات اجرا شده در کشور، شرح داد: این مطالعات نشان می دهد که دو سوم مردم در طول زندگی خود به کمردرد مبتلا می شوند و با توجه به اینکه جامعه ایرانی رو به صنعتی شدن است، شیوع کمردرد رو به افزایش است. به عنوان مثال بر اساس برخی از مطالعات شیوع کمردرد در کادرهای پزشکی هم رو به افزایش است. 70 درصد پرستاران ایران با مشکل کمردرد روبرو هستند و برخی دندانپزشکان نیز به سبب نوع کار کردن از مسائل کمر و گردن رنج می برند.

وی درخصوص پراکندگی شیوع کمردرد در ایران، اظهار کرد: بیشترین شیوع کمردرد در استان مازندران و کمترین میزان شیوع در جنوب ایران است. نکته قابل توجه آن است که سن بروز کمردرد در ایران رو به کاهش است و امروزه با زندگی مدرن جوانان و نوجوانان نیز درگیر این بیماری شده اند. در این بین شیوع بیماری کمردرد در زنان در سنین باروری بیشتر از سایر گروه ها است که از عمده دلایل این موضوع تغییرات هورمونی و مکانیکی در طی بارداری، تغییرات بزرگ شدن رحم، فشار آوردن بر مهره های کمری، چند قلوزایی، تعدد زایمان، افزایش وزن و زایمان های سخت است.

عزیزی عوامل مختلفی را در ایجاد درد کمر موثر دانست و شرح داد: سندرم بی تحرکی یکی از مهم ترین عوامل ابتلا به کمردرد به شمار می آید و گفته می شود بیش از 85 درصد علل دردهای عضلانی مربوط به بی تحرکی است. تغییر سبک زندگی با نادیده دریافت اقدامات پیشگیرانه مثل روش صحیح نشستن و کم تحرکی به مسئله ای دنیای تبدیل شده است که 90 درصد موارد را می توان با اقدامات پیشگیرانه برطرف کرد.

وی ضمن اشاره به نقش دخانیات در ابتلا به کمردرد، مهم ترین دلایل کمردرد را برشمرد و افزود: بی تحرکی، چاقی، نوع شغل، مسائل روانی، عفونت ها، تومورها و مسائل عروقی و دردهای مکانیکی شامل کشیدگی عضلانی، پیچ خوردگی، آسیب مفاصل بین مهره ای، فتق دیسک، لغزش مهره، انحراف ستون فقرات، آرتروز، تنگی مجرای نخاعی، شکستگی ها و در رفتگی ها شایعترین دلایل کمردرد هستند. کسانی که سیگاری هستند و حتی افرادی که در معرض دود ناشی از سیگار هستند بیشتر از افراد سالم به کمر درد مبتلا می شوند.

مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی وضعیت ایستادن بدون تحرک بخصوص وقتی کج و نامتقارن باشد را برای ستون فقرات بسیار مضر دانست و افزود: افرادی که با کامپیوتر کار می کنند بطور مداوم در یک وضعیت ایستا قرار دارند؛ در این حالت سر فرد خم شده، دست ها بر روی کلید قرار گرفته و تنها انگشتان حرکت می کنند و این حالت سبب فشار بر نواحی شانه ای و گردن شده و سبب تولید درد می شود.

وی کاهش تحرک و کاهش دامنه طبیعی حرکات ستون فقرات را منجر به سفتی و لاغری عضلات نگهدارنده ستون فقرات معرفی کرد و افزود: کار سنگین و مداوم در یک وضعیت ثابت برای ستون فقرات بسیار مضر است و بهتر است زمانی هر چند کوتاه با تغییر حالت به بدن استراحت داد؛ البته تغییر وضعیت ناگهانی و حرکت نادرست جهت انجام کار مثل خم شدن برای برداشتن اجسام به شیوه غلط سبب فشار به ستون فقرات کمری و بروز کمردرد می شود.

عزیزی نشستن بیش از 15 دقیقه و استفاده از صندلی هایی که اصول ارگونومی در آنها رعایت نشده است را از علل مهم بروز کمردرد دانست و افزود: وقتی فردی طولانی مدت می ایستد یا می نشیند پس از 15 دقیقه بافت هایش دچار افت می شوند و دیسک ها آب خود را از دست می دهند که در نتیجه مهره ها به هم نزدیک شده و نقش ثباتی ربات ها کاهش می یابد که سبب اختلال در حرکت عضلات می شود. بنابر آمار 36 درصد از شاغلین کشور دارای وضعیت بدنی نامناسب هستند و در آینده نزدیک شاغلین بیشتری در معرض ناراحتی های اسکلتی و عضلانی ناشی از کار قرار می گیرند.

وی ضمن آنکه پیشگیری از دردهای کمر را یک عامل مهم جهت ارتقای مشارکت بیشتر افراد در جامعه و کاهش هزینه های درمانی دانست، به ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب های ناشی از کمردرد پرداخت و گفت: پرهیز از یک وضعیت ثابت بویژه نشستن طولانی مدت روی صندلی، اجتناب از حرکات سریع و چرخشی در ستون فقرات، جلوگیری از خم کردن تنه، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین به خصوص در حالت ایستاده، استانداردسازی محیط کار و خانه، کاهش وزن، تقویت ماهیچه های ستون فقرات، پرهیز از رانندگی طولانی مدت، پرهیز از تشک های نرم و حجیم و همچنین لزوم استفاده از بالش های مناسب زیر سر می باشد.

وی با اشاره به اهمیت استفاده از صندلی های طبی برای کاهش آسیب به مهره های کمر و ستون فقرات، اظهار کرد: قوس پایین ستون فقرات یا همان لومبار به سمت جلو تحدب دارد و از پنج مهره تشکیل شده است. این ناحیه وزن تنه را تحمل کرده و کمردرد بیشتر در این محل احساس می شود و از آنجایی که اکثر صندلی ها فاقد قسمت حمایت کننده برای این ناحیه ستون فقرات هستند، استفاده از پشتی طبی توصیه می شود.

این متخصص مغز و اعصاب به ارائه توصیه هایی برای کاهش آسیب ها پرداخت و گفت: هرچه فعالیت بدنی فرد بیشتر باشد احتمال کمردرد نیز کمتر می شود. همچنین ورزش هایی مثل پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری در بهبود کمردرد مفید هستند؛ چراکه سبب تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و مفاصل و باعث تعادل و تناسب بدن می شوند.

وی به اهمیت تغذیه صحیح اشاره کرد و افزود: مصرف ویتامین ها و سبوس جو، گندم، میوه های تازه و ماهی می تواند به کاهش کمردرد کمک کند. اصلاح سبک زندگی در پیشگیری و کاهش کمر درد نقش بسیار مهمی دارد و ساده ترین راه ها شامل توجه به نکاتی ساده است؛ مانند اینکه هنگام ایستادن، راه رفتن و نشستن پشت فرد کاملا راست باشد، هنگام ایستادن و راه رفتن بیشتر وزن خود را روی پاشنه ها قرار دهند و وزن خود را بطور مساوی روی هردو پا تقسیم کنند. تا حد امکان از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنند.

عزیزی گفت: بهتر است هنگام برداشتن اجسام بیشتر از زانو و عضلات قوی پا استفاده کنند. رعایت بهداشت خواب نیز در بهبود کمردرد موثر است. بنابراین خوابیدن روی شکم به هیچ عنوان مناسب نیست. حالت ایده آل خواب طاق باز و با زانوهای خم و یا به پهلو خوابیدن و یکی از دو زانو را خم کردن است.