حرمت خانه های تاریخی گرگان حفظ نشد - دیتاپد

جهت دریافت خدمات درب ضد سرقت با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. گروه آبان ارائه دهنده بهترین درب ضد سرقت ایرانی و خارجی میباشد.

در سایه بی توجهی متولیان و مالکان این خانه های باارزش تاریخی نه تنها به عنوان هویت فرهنگی و تاریخی حفظ نمی شوند بلکه به واسطه متروکه شدن، به محل های پرخطر و آسیب زا در گرگان تبدیل شده اند.

این روزها به واسطه شکایت های مردمی و خطرزا بودن این بناها شهرداری، برای برطرف خطر این بافت های تاریخی از دستگاه قضا در گلستان مجوز تخریب می گیرد.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گلستان به تشریح موضوعات پشت پرده این مجوزها و آسیب های موجود اشاره نموده و به خبرنگاران گفت: پیشگیری از جرم و آسیب های اجتماعی، مجموعه ای از اقدامات منسجم و هماهنگ است که برای شناسایی پیش بینی، کنترل و کاهش فرصت های آسیب زا و جرم زا با همکاری دستگاه های اجرایی و مشارکت های مردمی انجام می گردد.

حسین شعبانی افزود: به موازات توسعه شهرنشینی، پیشگیری های وضعی در حوزه محیط شهری و اصلاح مبلمان جوامع مذکور ازجمله وظایف دستگاه قضاست.

تأکید بر تغییر کاربری بعضی بناهای تاریخی

وی با تأکید بر اینکه در کنار رشد و پیشرفت شهری باید ساختار مناطق مسکونی قدیمی، رهاشده و متروکه و یا غیرقابل استفاده تغییر شرایط پیدا نمایند، ادامه داد: گرگان باسابقه بیش از چند صدسال سکونت، از این موضوع مستثنا نیست؛ به خصوص در نقاط مرکزی گرگان بناها و منازلی وجود دارد که دارای سابقه ساخت چند صدساله است و از این حیث موردحمایت سازمان میراث فرهنگی است.

شعبانی با یادآوری این هرگونه اصلاح و مرمت و تغییر در این بناها باید با حفظ میراث معنوی گذشتگان انجام گردد، افزود: از یکسو موقوفه بودن اکثریت قریب به اتفاق عرصه و اعیان مناطق مرکزی گرگان و دخالت اداره کل اوقاف باهدف حمایت از مصلحت حفظ موقوفه و جلوگیری از هرگونه تعدی و تجاوز و تخریب اعیانی های موجود در عرصه های اوقافی را ایجاب می نماید و از سوی دیگر تخریب اعیانی و ساخت وسازهای جدید نیز باید با رعایت حقوق موقوفه به عمل آید.

وی بابیان اینکه نبود سازوکارهای سهل و آسان بسیاری از بناهای تاریخی را به کانون آسیب تبدیل نموده است، توضیح داد: بنابراین کاهش مناطق و موقعیت های آسیب پذیر شهری و ساماندهی منازل و مناطق مسکونی مستلزم جلب رضایت و موافقت ادارات کل اوقاف و میراث فرهنگی و گردشگری استان است که عموماً به توافق سه جانبه (شهرداری - اوقاف - میراث فرهنگی) منجر نمی گردد و مستلزم دخالت دادستان و مقامات قضائی و اتخاذ تدابیر قضائی برای برطرف مناطق پرخطر شهری است.

پیشنهاد تدوین و اجرای طرح مشترک ساماندهی منازل متروکه

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گلستان اظهار داشت: در بازدیدهای به عمل آمده از بعضی منازل رهاشده و متروکه شهری آثاری از سکونت موقت معتادان، زنان و دختران آواره و مجرمین حرفه ای یا نگهداری اموال مسروقه به دست آمده است که نشانه ضرورت ساماندهی این مناطق است.

وی بابیان اینکه آمار دقیقی از تعداد مناطق مسکونی و منازل متروکه و رهاشده شهر گرگان وجود ندارد، اظهار کرد: تا به امروز مکاتبات متعددی از سوی شهرداری و یا حتی نهادهای مدنی و منطقه ای شهری با دادستان اجرا شده است که دخالت دادسرا در حل وفصل امر را خواهان شده اند.

به گفته وی دادسرا نیز بنا بر وظیفه ذاتی خود در حفظ نظم و امنیت عمومی و شناسایی نقاط جرم خیز باهدف کاهش فرصت های مجرمانه، با مراجع اداری سه گانه فوق مکاتباتی برای ساماندهی منازل - حصارکشی آن ها، الزام به تعمیر و مرمت و یا تخریب بعضی منازل بلااستفاده رهاشده انجام داده است.

شعبانی همچنین گفت: بعضی از آزادسازی خیابان ها و کوچه های شهر گرگان و تعریض کوچه ها نیز ناشی از این تدابیر پیشگیرانه در دادستانی است.

وی با تأکید بر اینکه واگذار کردن امور به مقامات و مراجع قضایی برای حل اختلاف یا الزامات قضایی در اصلاح ساختاری نمی تواند جوابگوی برطرف نواقص موجود باشد، متذکر شد: باید تغییر کاربری و کوشش برای مرمت و اصلاح ساختمانی و بهبود شرایط شهری و عمرانی مناطق مسکونی بافت تاریخی و ساماندهی منازل متروکه و رهاشده از اولویت های مدیریت شهری قرار گیرد.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گلستان پیشنهاد داد: با همکاری دستگاه های اجرایی دخیل و رعایت بعضی مصلحت ها طرح مشترکی تدوین و اجرا گردد تا در بهبود زندگی ساکنان و کاهش فرصت های ارتکاب جرم و بالا بردن هزینه های ارتکاب جرم، در بناهای تاریخی متروکه مؤثر باشد.

مستندسازی از بناهای تاریخی پرخطر گرگان

کارشناس مسئول بناها و بافت های تاریخی گرگان از اعلام لیست بناهای تاریخی پرخطر گرگان به شهرداری اطلاع داد و به خبرنگاران گفت: مستندات و تصاویری از بناهای در معرض خطر در بافت گرگان تهیه و تنظیم و به شهرداری گرگان ارسال شده است.

جاوید ایمانیان افزود: با توجه به آنکه بافت های تاریخی سند هویت فرهنگی هر جامعه ای هستند، قانون گذار تکالیفی را نیز به عهده سایر دستگاه ها ازجمله شهرداری ها و شوراهای اسلامی شهرها و روستاها نهاده است.

وی ادامه داد: مطابق بند ب ماده 156 قانون برنامه سوم تنفیذی در برنامه چهارم مقرر می دارد، مشارکت و مساعدت در حفظ و نگهداری بناهای فرهنگی و تاریخی و همکاری در حفاظت از بافته ای تاریخی به عهده شهرداری و شورای شهر است.

وی افزود: به موجب بند 6 آیین نامه اجرایی ماده 166 قانون برنامه توسعه شهرداری های دارای بافت تاریخی مکلف اند از هرگونه تخریب، تجاوز به حریم، مرمت تعمیر و تغییر کاربری مغایر با ضوابط حفاظتی اعلام شده جلوگیری نمایند.

ایمانیان تأکید کرد: مطابق ماده 3 آیین نامه حفاظت از میراث فرهنگی کشور مصوب 28 خرداد 1381 شورای امنیت، شهرداری های سراسر کشور موظف هستند در هر مورد که خود اقدام به عملیات عمرانی نموده یا مجوز آن را صادر می نمایند، نظر سازمان میراث فرهنگی را استعلام و بر اساس آن اقدام نمایند؛ بنابراین تنها راه همکاری این دستگاه ها عمل به تکالیف قانونی آن هاست.

کارشناس مسئول بناها و بافت های تاریخی گرگان همچنین توضیح داد: هم اکنون بیش از 300 بنای تاریخی ارزشمند در بافت تاریخی گرگان وجود دارد که حدود 250 بنای باارزش تاریخی تا به امروز برای حفاظت مصوبه کمیسیون ماده 5 را دریافت نموده اند.

ایمانیان همچنین افزود: تا به امروز تنها 30 بنای تاریخی شامل خانه و امامزاده و ... در بافت تاریخی گرگان در فهرست آثار ملی ثبت شده و حدود 60 بنای تاریخی نیز قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی رادارند.

وی یادآور شد: درواقع تمام بناهای ارزشمند گرگان دارای ظرفیت معماری بومی بوده و باید با همکاری مالکان تملک شده و یا کاربری فرهنگی و آموزشی برای آن ها تعریف گردد تا بتوان با استفاده از آن ها به احیاء بافت تاریخی گرگان یاری کرد و با همکاری دستگاه های متولی از تخریب از بافت های ارزشمند تاریخی جلوگیری کرد.

برنامه مدیریتی برای بناهای تاریخی نداریم

کارشناس مسئول بناها و بافت های تاریخی گرگان سخنی از تغییر کاربری بناها به میان نیاورد بلکه بر تعریف کاربری بناهای ارزشمند و تاریخی تأکید داشت، نکته ای که مدیر دفتر بهسازی و احیای بافت تاریخی گرگان نیز بر آن تأکید داشت و به خبرنگاران گفت: بناهای متروکه بافت تاریخی از چند منظر مختلف می تواند موردتوجه قرار گیرد زیرا بناهای موجود در این بافت تاریخی، هم ارزش نیستند.

حسین کتولی متذکر شد: درجه بندی های متفاوت تاریخی و زمانی و همچنین نوع و کیفیت بنا، معماری و حتی جانمایی و... هریک می تواند وجه تمایز بناهای متروکه در بافت تاریخی گرگان باشد ازاین رو نمی توان نسخه واحدی برای تمام خانه های تاریخی و متروکه در بافت تاریخی گرگان پیچید.

وی به نوع دیگری دسته بندی بناهای تاریخی متروکه گرگان بر مبنای مالکیت اشاره و توضیح داد: مالکیت خصوصی، سوداگرانِ و همچنین مالکیت دولتی و عمومی از انواع مالکیت های خانه های تاریخی گرگان هستند که هر یک به نوعی در متروکه شدن بناهای تاریخی تأثیر دارند.

ایمانیان حفاظت معماری به تشریع هر یک از انواع مالکیت ها پرداخت و افزود: دسته اول مالکین خصوصی هستند که یا بناها را رها نموده و در جای دیگر ساکن هستند و یا اینکه به دلیل انجام نشدن انحصار وراثت در چند نسل مالک واقعی بنا معین نیست.

وی ادامه داد: دسته دیگر مالکان سوداگری هستند که در با سرمایه اندک، معامله های شیرینی در بافت تاریخی گرگان انجام می دهند.

وی اظهار داشت: این افراد خانه های تاریخی را به عنوان بناهای کلنگی می خرند و منتظر یکسری طرح و قوانین برای سودجویی هستند؛ به عنوان مثال پرداخت تسهیلات در محدوده بافت فرسوده که بافت تاریخی گرگان نیز در این لیست قرارگرفته است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه گلستان همچنین به دسته سوم مالکین اشاره نمود و گفت: دسته سهم مالکین دولتی و عمومی مانند میراث فرهنگی، اوقاف، شهرداری و ... هستند که از یک تا 6 دانگ بناهای تاریخی به نام آن هاست.

کتولی بابیان اینکه نگاه این دسته از مالکین الزاماً مرمت و احیاء بناهای تاریخی نیست، اظهار کرد: هم اکنون هیچ پلان مدیریتی برای حفاظت و احیاء بناهای تاریخی و متروکه در گرگان از سوی هیچ یک از انواع مالکین وجود ندارد.

مدیر دفتر بهسازی و احیای بافت تاریخی گرگان از تغییر کاربری خانه های تاریخی متروکه گرگان به عنوان تاکتیک و روشی برای احیاء نام برد و تأکید کرد: تغییر کاربری یک نوع راهکار برای احیاء این بناهاست اما مهم تر از آن رغبت و همت مالکان و متولیان است.

کتولی با تأکید بر اینکه تغییر کاربری یک استراتژی نیست، ادامه داد: باید بپذیریم ما هنوز نتوانسته ایم مانند شهرهای اصفهان و کاشان که بخش خصوصی در حفاظت و مرمت خانه های تاریخی همت نموده اند، ورود کنیم.

وی متذکر شد: هم اکنون بحث اساسی بر سر آن است که چه کسی در مطلع سازی و فرهنگ سازی و همچنین نشر این تفکر که بناهای تاریخی باید از حالت متروکه خارج شده و ارزش افزوده به همراه داشته باشند تا حفاظت شوند، همت خواهد نمود؟

هرچند به گفته کارشناسان و متخصصان معین کاربری و تغییر کاربری می تواند راهی برای حفاظت از بناهای تاریخی و احیاء خانه های باارزش و متروکه گرگان باشد اما آیا به راستی متولیان، مالکان و مدیریتی شهری برای نجات بافت تاریخی گرگان همت خواهد نمود؟!