تشریفاتِ پرهزینه مانع ازدواج جوانان ، حمله کرونا به ازدواج سخت خبرنگاران - دیتاپد

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرنگاران، فاطمه محمودی- در قدیم الایام مراسمات ازدواج شیرینی این پیوند مبارک را دو چندان میکرد. مراسماتی که پر از حال خوب بود و صفا و صمیمت. ساده بود و اگر هم کم و کاستی داشت چشم در و همسایه و آشنا به این کم و کاستی بسته بود و در عوض روشن بود به ریسه های رنگی توی حیاط. گردونه زمانه چرخید و چرخید و ما را به روزی رساند که دیگر به ریسه های رنگی توی حیاط و یک مدل میوه وشیرینی و غذا و لباس عروس اجاره ای یا امانت و عکس با دوربین فامیل راضی نیستیم. الان باید با یک تیم طراح دکور و فیلم برداری و گریم و الخ برویم آن سر جهان و جشن فرمالیته بگیریم تا دلمان آرام بگیرد و بعد هم برگردیم و یک مراسم مجلل در سالن برگزار کنیم و هزار ویک کار دیگر هم بکنیم اگر همه چیز خوب و روی مد بود آن وقت یک نفس راحت میکشیم. با اینکه میدانیم خوشبختی هیچ کس در گرو مراسم پر هزینه نیست؛ اما ما همین راه را میرویم، چون راه دیگری برای خود فرض ننموده ایم. مراسمات آنچنانی میگیریم، چون همه گرفته اند و ازما هم انتظار دارند که مثل همه باشیم. گاهی فارغ از اینکه خرجش با دخلمان میخواند یا نه؟ اول زندگی زیر بار قرض کمرمان تاب می آورد یا خم می گردد؟

فرهنگ و تحمیل هزینه به جوانان

اگر بگوییم این تجملات و هزینه های سنگین مانع ازدواج به هنگام جوانان شده است پر بیراه نگفته ایم. طبق پژوهش های اجرا شده معیار پرهزینه بودن تشریفات ازدواج ازعوامل اصلی موثر در تاخیر ازدواج جوانان عنوان شده است. حال میخواهیم بدانیم چرا سایه مراسمات پر زرق و برق و تشریفاتی بر سر جوانان ما افتاده؟

مریم ابراهیمی دانش آموخته پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در تبادل نظر با خبرنگار اجتماعی خبرنگاران به چند مورد از علل روی آوردن به مراسمات پر خرج اشاره میکند: یک دلیل کلیِ روی آوردن به مراسمات پرهزینه تغییر ذائقه مخاطب به وسیله رسانه و فضای مجازی است. مثلا در قدیم یک عکاس می آمد از عروس و داماد عکس و فیلم میگرفت و تمام میشد؛ اما الان عکس اسپرت و فرمالیته و باغ و کلیپ و ... و ذلک که هزینه اش هم کم نیست اضافه شده. در گذشته وقتی فردی به عروسی میرفت آن مراسم مطابق فرهنگ خودشان بود؛ اما الان در همه نقاط ایران با انواع و اقسام مدل ها روبرو هستیم و ممکن است فردی که آن هارا ببیند بخواهد مثل همان ها را داشته باشد.

وی از نگاه روانشناختی علت دیگری را مطرح می نماید و به پژوهش خود در زمینه ضرب المثل های ایرانی که با فرهنگ ما آمیخته شده و رفتار های مردم را در مقوله ازدواج میسازد استناد می نماید: یک سری باور ها در ناهشیار جمعی ایرانیان به یادگار مانده است و برخی از این مراسمات پر هزینه و باور های غلطی که الان در ازدواج میبینم از همین باور های قدیمی است که از گذشته سینه به سینه نقل شده.

مثلا ضرب المثلِ (زنی که خرج ندارد ارج ندارد) در گذشته بر اساس باور های مردم جامعه شکل گرفته است و به صورت ناهشیار این مسئله در ذهن دختر و خانواده اش نهادینه شده است که اگر خانواده داماد برای دخترشان خرج ننمایند قدر او را نمیدانند و اطرافیان بر آنان خرده میگیرند که دخترتان را مفت دادید رفت یا مگر بیوه بود که این چنین ساده او را به عروسی بردند؟

از سوی دیگر ضرب المثل هایی وجود دارد که میگوید جهیزیه می تواند ارزش و اعتبار دختر را معین کند. ضرب المثل (ناز زن به جهیزیه اش است) به این معناست که ارزش دختر به جهیزیه ای است که می آورد و خانواده دختر با هر زحمتی کوشش می نمایند یک جهاز خوب فراهم آورند تا ارزش و شان دخترشان حفظ گردد.

دلیل دیگر این تجملاتِ بار شده بر دوش جوانان این است که جشن عروسی در فرهنگ ما به عنوان یک شب رویایی و یک آرزویی از دوران کودکی یاد می گردد؛ مراسماتی که هم برای عروس و داماد آرزو است و هم برای پدرمادرهایشان که آرزو دارند فرزندشان را در لباس عروسی و دامادی ببینند. این موجب می گردد که هزینه های اضافی و وام و قرض و... را به جان بخریم برای اینکه قرار است آرزوهایمان تحقق پیدا کند.

خوب شد به عقب برگشتیم

طبق آمار های ارائه شده در 9 ماهه سال جاری نسبت به 9 ماهه گذشته آمار ازدواج رشد پنج درصدی داشته است. در این مدت عده ای از جوانان به جای اینکه معطل از بین رفتن کرونا باشند و ازدواجشان را به تاخیر بیندازند یک ازدواج ساده و جمع و جور را به مراسمات مصرف زده تشریفاتی ترجیح دادند و راهی خانه بخت شدند. ولی پشت پرده این افزایش آمار ازدواج در دوران کرونا چیست؟ دور زدن آداب و رسوم غلط و پرخرج در شرایطی که دیگرانی نبوده اند که بخواهند جوانان را و مراسماتشان را تحت کنترل داشته باشند و به نوعی برایشان چرتکه بیندازند. ازدواج گاهی از جهت و هدف اصلی خود منحرف می گردد و به سمت بده بستان و معامله مالی میرود. این شرایط کرونایی تا حدی کنترل ها را از بین برد و شرایطی را به وجود آورده که در آن دیگر مراسم ساده و کم جمعیت و کوچک دریافت ننگ نیست. جوانان اگر مراسم ساده بگیرند یا حتی مراسم نگیرند کسی آن ها را سرزنش نمیکند، چون در این شرایط دیگر مراسم های مختلف، مدرن، پرهزینه و شلوغ دریافت ارزش نیست، همانطور که در گذشته ها ارزش نبود. ما این بار به عقب برگشتیم، اما صحیح.

ابراهیمی در این زمینه به دیدگاه فردی تاکید میکند: خیلی مهم است که ما ببینیم هر زوج متناسب با سلیقه خودش دوست دارد زندگی اش را چگونه آغاز کند و سعی کنیم در فرهنگمان به عقیده هر زوج احترام بگذاریم مثلا اگر زوجی تصمیم گرفت که زندگی اش را فقط با یک سفر داخلی یا یک مراسم ساده آغاز کند به او فشار نیاوریم و طعنه و کنایه نزنیم. ما باید به جای اینکه مراسمات از پیش تعریف شده ای مثل جشن عقد و عروسی و... داشته باشیم به این قضیه به صورت فردی نگاه کنیم و ببینیم هر زوجی با چه اتفاقی خشنود می گردد و اجازه بدهیم خودشان این تصمیم را بگیرند که زندگیشان به چه شکل آغاز گردد.

همواره تشویق زود ازدواج کردن، این بار تشویق ساده ازدواج کردن

ابراهیمی در رابطه با راه حل های افزایش آسان گیری در ازدواج بحث طرح های تشویقی را به میان می آورد و معتقد است: نمیتوان فقط از جوانان انتظار داشت که ساده بگیرند، چون تشویق اجتماعی پشتوانه اش نیست و اینطوری ممکن است هیچ اتفاقی نیفتد و تغییری ایجاد نگردد. اگر به تجربه زیسته خیلی از دخترانی که ساده دریافتد نگاهی بیندازیم از اینکه در زمان عروسی شان خرج ننموده اند پشیمان شده اند، چون گاهی مورد تحقیر و تمسخر و سرزنش اطرافیا قرار گرفته اند و حتی در اطرافیان خود دیده اند که عروس هایی که چقدر هزینه نموده اند و برای خانواده خود و داماد خرج تراشیده اند و در نهایت هم ارج و قربشان بیشتر بوده است؛ اما اگر تشویق اجتماعی برای این افراد باشد دیگر احساس حقارت وضعف نمی نمایند.

من نظرسنجی ای انجام دادم با این سوال خطاب به جوانان که شما در چه صورتی حاضرید جشن عروسی نداشته باشید؟ عده ای در جواب اشاره نموده بودند که ما دوست داریم سفر خارجی را تجربه کنیم؛ سفر مذهبی و...، عده دیگری گفته بودند در صورتیکه به ما یاری هزینه خرید خانه داده گردد و ما بدانیم اگر هزینه عروسی را نگه داریم میتوانیم با آن پول خانه دار شویم، برخی دیگر نیز گفتند اگر لباس عروسی بپوشیم و آتلیه ای خوب و با قیمت مناسب از ما عکاسی کند برای ما کافی ست.

اگرمیخواهیم یک سری کار های تشویقی در خصوص ازدواج انجام بدهیم و نمی خواهیم در حد کاغذ و گزارش باقی بماند باید مطالباتی داشته باشیم که هم میتواند به صورت دولتی باشد هم مردمی. مثلا برای جوانانی که میخواهند به هر شکلی ازدوج را ساده برگزار نمایند آیتم های تشویقی در نظر گرفته گردد. مثلا کسانی که مهریه شان را 14 سکه معین مینمایند یک ملاقات عمومی با رهبر انقلاب داشته باشند یا به زوج هایی که مراسم نمی گیرند به صورت قسط یا با هزینه کم سفر عتبات هدیه داده گردد.

مثلا موردی که الان هم وجود دارد برخی خیرین خانه های خود را به زوج های جوان با قیمت خیلی کم اجاره می دهند یا تا یکی دو سال رایگان می دهند؛ ولی این ها سازماندهی شده نیستند و به صوت گمنام و پراکنده کار مینمایند. یک ایده هم این است که به شکل سازماندهی شده برنامه ریزی ای انجام داد و مثلا زوج هایی که حاضرند هزینه جشن ازدواجشان را ذخیره نمایند در طرحی ثبت نام نمایند و به وسیله آن طرح خانه دار شوند و برای این کار باید خیرینی را پیدا کرد و پای کار آورد. یا می گردد تعدادی از عکاس ها را همراه کرد تا برای زوج هایی که می خواهند ساده تر زندگی نمایند با تخفیف ویژه عکاسی نمایند.

گاهی ضروری است کلاه خود را قاضی نموده و فکر هایی که در ذهنمان ما را به این سو و آن سو می کشند غربال کنیم. وقتی که حرف ساده دریافت ازدواج جوانان به میان می آید غم توی دل جوان و خانواده اش می افتد که مردم چه می گویند و بدا به حال ما که مردم زندگی مان را مدیریت مینمایند نه خودمان. ناگفته نماند که به وقتش خودمان هم همان مردمی هستیم که با نگاه و حرف هایمان فرصت یک ازدواج آسان را از جوانان می گیریم. خود را تحت نظارت دیگران قرار می دهیم و خودمان نیز چهارچشمی ناظر دیگرانیم که چه قدر دارند و چقدر خرج کردند و سنگ تمام گذاشتند و نگذاشتند و ما چه کنیم که مبادا از قافله عقب بمانیم و این دور باطل هر روز بیشتر با فرهنگ ما آمیخته م یگردد و تمام این تجملات و مصرف گرایی ها بازتولید میگردد و بر ازدواج جوانان سلطه می یابد تا کار به جایی میرسد که هیچ کس جرئت سر پیچی از این سلطه را نداشته باشد.